ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2014-2015 (Ε2)
22/4/2015
Ευγενίδειο Ίδρυμα (Πλανητάριο)
"Το Μυστήριο της Ζωής"
Το «Μυστήριο της Ζωής» είναι μια παράσταση αφιερωμένη στο προαιώνιο ερώτημα του ανθρώπου για το αν είμαστε μόνοι μας στο Σύμπαν. Αναφέρεται στην εμφάνιση της ζωής στην Γη και τον τρόπο με τον οποίον αυτή εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου, οδηγώντας στην εντυπωσιακή ποικιλομορφία όλων των ειδών ζωής του πλανήτη μας.
Είναι η πρώτη παράσταση από μια τριλογία παραστάσεων με το ίδιο θέμα.
Η παράσταση ξεκινάει με μία παρουσίαση της γέννησης του Ηλιακού Συστήματος και της Γης, και συνεχίζει περιγράφοντας ορισμένες από τις βασικές θεωρίες που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια σχετικά με την απαρχή και τα πρώτα βήματα της ζωής, τις περίφημες θεωρίες του Δαρβίνου για την Εξέλιξη, καθώς και την σημασία που έχει η μελέτη των απολιθωμάτων στην αποκρυπτογράφηση του τρόπου με τον οποίον εξελίχθηκε η ζωή στο διάβα των γεωλογικών αιώνων.
Είναι η πρώτη παράσταση από μια τριλογία παραστάσεων με το ίδιο θέμα.
Η παράσταση ξεκινάει με μία παρουσίαση της γέννησης του Ηλιακού Συστήματος και της Γης, και συνεχίζει περιγράφοντας ορισμένες από τις βασικές θεωρίες που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια σχετικά με την απαρχή και τα πρώτα βήματα της ζωής, τις περίφημες θεωρίες του Δαρβίνου για την Εξέλιξη, καθώς και την σημασία που έχει η μελέτη των απολιθωμάτων στην αποκρυπτογράφηση του τρόπου με τον οποίον εξελίχθηκε η ζωή στο διάβα των γεωλογικών αιώνων.
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Το μυστήριο της ζωής μάς περιβάλλει όλους.
Όλοι μας, άνθρωποι, ζώα, φυτά, από τους πολύπλοκους οργανισμούς μέχρι τα πιο μικρά κύτταρα, είμαστε μακρινοί συγγενείς που μας συνδέει μια κοινή καταγωγή.
Όλοι μας, άνθρωποι, ζώα, φυτά, από τους πολύπλοκους οργανισμούς μέχρι τα πιο μικρά κύτταρα, είμαστε μακρινοί συγγενείς που μας συνδέει μια κοινή καταγωγή.
Για να ανακαλύψουµε με ποιον τρόπο αναπτύχθηκαν όλα αυτά τα πολύπλοκα συστήµατα της ζωής, πρέπει να ταξιδέψουµε πάνω από 13 δισεκατοµµύρια χρόνια στο παρελθόν: λίγο µετά την Μεγάλη Έκρηξη που γέννησε το Σύµπαν.
Η βαρύτητα της σκοτεινής ύλης συγκέντρωσε το υδρογόνο και το ήλιο, δηµιουργώντας έτσι την πρώτη γενιά των άστρων.
Τα πρώτα άστρα κατανάλωναν το "καύσιµό" τους πολύ γρήγορα. Στο εσωτερικό των φωτεινών αυτών αντικειµένων, η σύντηξη του υδρογόνου και του ηλίου δηµιούργησαν τον άνθρακα, το οξυγόνο και τα άλλα χηµικά στοιχεία, που ήσαν καθοριστικά για την γέννηση της ζωής.
Πάμε στην Γη, στις αρχές της ζωής της, πριν από τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια.
Στα βάθη των ωκεανών της σχηματίζονται πολύπλοκα οργανικά µόρια, δηλαδή μικρές αλυσίδες από άτοµα άνθρακα, υδρογόνου, αζώτου και οξυγόνου που συνδέονται µεταξύ τους. Οι οργανικές αυτές ενώσεις αποτελούν την βάση της ζωής πάνω στην Γη.
Δημιουργούνται τα πρώτα μικρόβια στους ωκεανούς. Κάποια μικρόβια, σιγά-σιγά ανέπτυξαν την διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Το οξυγόνο αρχίζει να πλημμυρίζει την Γη. Το κλίμα "δροσίζει".
Αρχίζει η πρώτη περίοδος των παγετώνων.
Δυο δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα η Γη περνά μια δεύτερη παγετωνική εποχή. Όταν ο πλανήτης ξεπαγώνει, αρχίζει μια ραγδαία ανάπτυξη της ζωής.
Κάποιοι μονοκύτταροι οργανισμοί αρχίζουν να προσκολλώνται μεταξύ τους, φτιάχνοντας τα πρώτα πολυκύτταρα είδη ζωής. Δημιουργούνται κάποια πρωτόζωα που μοιάζουν κάπως με τους σπόγγους.
Δημιουργούνται τα πρώτα "πρωτόγονα" φύκια. Με τα χρόνια (τα πολλά χρόνια...) τα φύκια μεταφέρονται και στην ξηρά. Η Γη αρχίζει να αποκτά βλάστηση. Έπειτα από αρκετές χιλιάδες χρόνια όλη η Γη μοιάζει με ένα τεράστιο τροπικό δάσος.
Ξεκινά η εποχή των δεινοσαύρων.
Δημιουργείται η πρώτη ήπειρος, η Παγγαία, ένα κομμάτι στεριάς ανάμεσα σε τεράστιους ωκεανούς.
Πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια εξαφανίζονται οι δεινόσαυροι (εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών που προκάλεσε η πρόσκρουση ενός τεράστιου μετεωρίτη πάνω στην Γη). Το γεγονός αυτό δίνει την δυνατότητα στα μικρότερα θηλαστικά να αναπτυχθούν. Μαζί και ο άνθρωπος, με τον πολιτισμό του.
Τον 19ο αιώνα ανακαλύπτονται οι πρώτοι απολιθωμένοι σκελετοί δεινοσαύρων. Οι άνθρωποι αρχίζουν να ψάχνουν την καταγωγή της ζωής. Το 1831, ο νεαρός Κάρολος Δαρβίνος ξεκινά ένα εξερευνητικό ταξίδι με το πλοίο "Beagle", για να χαρτογραφήσουν τις άγνωστες ακτές της Νότιας Αμερικής.
Στο ταξίδι του παρατήρησε και συνέλεξε χιλιάδες δείγματα από φυτά και ζώα. Διάβασε και το βιβλίο ενός γεωλόγου (του Λάιελ) που έγραφε πως η Γη δεν σχηματίστηκε σε λίγες μέρες, αλλά σε χιλιάδες χρόνια, με διαδικασίες όπως είναι τα ηφαίστεια και οι σεισμοί, και φυσικά ενθουσιάστηκε και αποφάσισε να αφιερώσει την ζωή του στην εξερεύνηση της δημιουργίας της ζωής.
Το 1835 το Beagle σάλπαρε για τα νησιά Γκαλαπάγκος (στις δυτικές ακτές της νότιας Αμερικής). Εκεί συνάντησε πλήθος από μυστήρια και εξωτικά πλάσματα.
Το 1835 το Beagle σάλπαρε για τα νησιά Γκαλαπάγκος (στις δυτικές ακτές της νότιας Αμερικής). Εκεί συνάντησε πλήθος από μυστήρια και εξωτικά πλάσματα.
Πέντε χρόνια πέρασε στα νησιά Γκαλαπάγκος, μελετώντας την άγρια ζωή.
Εκεί ανακάλυψε την θεωρία του για την Φυσική Επιλογή (η Φύση επιλέγει να ζήσουν και να αναπτυχθούν τα είδη εκείνα που προσαρμόζονται πιο κατάλληλα στο περιβάλλον κάθε φορά).
Έτσι προέκυψε και η θεωρία της εξέλιξης (σύμφωνα με την οποίαν ο άνθρωπος προέρχεται από τον πίθηκο.
Ο Δαρβίνος ήταν βέβαιος πως τα πιο κατάλληλα χαρακτηριστικά μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά, αλλά δεν ήξερε το πώς.
Σήμερα, όμως, γνωρίζουμε: Υπεύθυνο είναι το DNA.
Το DNA είναι ένας γενετικός κώδικας, με τον οποίον μεταφέρονται όλες (μα όλες!) οι πληροφορίες που αναφέρονται στην κατασκευή ενός ζωντανού οργανισμού. Το χρώμα των ματιών ή το ύψος του ανθρώπου, το μέγεθος του σώματος ενός ζώου, το χρώμα ή το μέγεθος των καρπών ενός φυτού, όλα είναι γραμμένα με την παραμικρή λεπτομέρεια μέσα στο DNA, τον κώδικα της ζωής. Όπως και στις λεπτομερείς οδηγίες κατασκευής ενός αντικειμένου, έτσι και στο DNA αναγράφονται όλες οι αναγκαίες αλλαγές από γενιά σε γενιά, οι μεταλλάξεις των ζωντανών οργανισμών, ακόμα και τα λάθη στην αντιγραφή του κώδικα. Αυτή είναι και η βάση της εξέλιξης. |
Βρισκόμαστε οι άνθρωποι στην κορυφή της πυραμίδας της ζωής;
Σίγουρα όχι! Είμαστε απλώς ένας κρίκος (σημαντικός μεν, αλλά ένας μόνο) στην πολύπλοκη αλυσίδα της ζωής.