Ε΄ ΤΑΞΗ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Κεφάλαιο 5: Προσανατολισμός
Κάποιες φορές μπορεί να χάσουμε τον δρόμο μας.
Για να τον ξαναβρούμε, να προσανατολιστούμε δηλαδή, αν δεν έχουμε κάποια σημάδια αναφοράς [ένα γνωστό κτήριο, κάποιο γνωστό τοπίο (βουνό, ποτάμι, κλπ.)], θα πρέπει να ξέρουμε τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα: τον Βορρά, τον Νότο, την Ανατολή και την Δύση.
Τα τέσσερα αυτά σημεία σχηματίζουν έναν "σταυρό", οπότε αν σταθούμε στραμμένοι προς τον Βορρά, τότε δεξιά μας θα βρίσκεται η Ανατολή, αριστερά μας η Δύση και πίσω μας ο Νότος.
Άρα, αν ξέρουμε, ή μπορούμε να βρούμε, το ένα σημείο, μπορούμε να βρούμε και τα τρία υπόλοιπα.
Πώς βρίσκουμε ένα σημείο; Με διάφορους τρόπους!
Για να βρούμε την Ανατολή:
α) Κοιτάζουμε εκεί από όπου ανατέλλει ο Ήλιος. Το λέει και το όνομα της λέξης εξάλλου! Ο Ήλιος ανατέλλει πάντα από την Ανατολή!
β) Αν υπάρχει κοντά μας κάποιος χριστιανικός ναός, βλέπουμε προς ποια κατεύθυνση βρίσκεται το ιερό της. Τα ιερά των ναών βρίσκονται πάντα προς την Ανατολή.
(Στις πόλεις, όπου δεν υπήρχε αρκετός χώρος, το ιερό του ναού δείχνει όσο πιο κοντά μπορεί προς την ανατολή.)
Για να βρούμε την Δύση:
Κοιτάζουμε προφανώς εκεί όπου δύει ο Ήλιος.
Για να βρούμε τον Βορρά:
α) Ένας κλασικός τρόπος είναι αν είναι βράδυ και έχει ξαστεριά, οπότε ψάχνουμε να βρούμε την Μικρή Άρκτο (το τελευταίο αστέρι της οποίας μας δείχνει τον Βορρά (δείτε την παρακάτω παρουσίαση).
β) Για τους πιο προχωρημένους, υπάρχει ένας πιο ιδιαίτερος τρόπος: Παρατηρώντας τις μυρμηγκοφωλιές! Τα μυρμήγκια, για να προστατεύουν την φωλιά τους από τον βοριά, το χώμα που βγάζουν όταν την κατασκευάζουν το συγκεντρώνουν στο βορινό μέρος της φωλιάς.
Οπότε, την επόμενη φορά που θα δείτε μυρμηγκοφωλιά, εκεί όπου είναι μαζεμένο το μικρό λοφάκι από χώμα έξω από την φωλιά, ακριβώς προς εκείνη την κατεύθυνση είναι ο Βορράς!
Για να βρούμε τον Νότο:
α) Εάν είναι ένα μεσημέρι με λιακάδα, τότε αν σταθούμε κοιτώντας τον Ήλιο ο Νότος βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας.
β) Άλλος τρόπος είναι να παρατηρούμε τα δέντρα, ιδίως τα μικρότερα και κυρίως σε ανεμοδαρμένες περιοχές, εκεί δηλαδή που φυσάει συχνά: Έχουν πάντα μία κλίση προς τον Νότο, αφού τα χτυπούν συνήθως οι βοριάδες (που φυσικά έρχονται από τον Βορρά!). Έτσι λοιπόν, προς τα εκεί όπου γέρνουν τα πιο πολλά δέντρα είναι ο Νότος.
Υπάρχει βέβαια πάντα και η περίπτωση να έχουμε μαζί μας μια πυξίδα (είτε πραγματική, είτε εικονική ως εφαρμογή του κινητού μας).
Το πράγμα τότε είναι πολύ εύκολο: ξέροντας πως η βελόνα κάθε πυξίδας είναι πάντα προσανατολισμένη στην διεύθυνση Βορρά - Νότου, τότε, το σημείο "Β" (Βορράς για τις ελληνικές πυξίδες) ή το σημείο "Ν" (North για τις ξενικές πυξίδες) μάς δείχνει τον Βορρά.
(Πηγή εικόνας: Νέα Εγκυκλοπαίδεια του Παιδιού Αντιγόνης Μεταξά)
Για να τον ξαναβρούμε, να προσανατολιστούμε δηλαδή, αν δεν έχουμε κάποια σημάδια αναφοράς [ένα γνωστό κτήριο, κάποιο γνωστό τοπίο (βουνό, ποτάμι, κλπ.)], θα πρέπει να ξέρουμε τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα: τον Βορρά, τον Νότο, την Ανατολή και την Δύση.
Τα τέσσερα αυτά σημεία σχηματίζουν έναν "σταυρό", οπότε αν σταθούμε στραμμένοι προς τον Βορρά, τότε δεξιά μας θα βρίσκεται η Ανατολή, αριστερά μας η Δύση και πίσω μας ο Νότος.
Άρα, αν ξέρουμε, ή μπορούμε να βρούμε, το ένα σημείο, μπορούμε να βρούμε και τα τρία υπόλοιπα.
Πώς βρίσκουμε ένα σημείο; Με διάφορους τρόπους!
Για να βρούμε την Ανατολή:
α) Κοιτάζουμε εκεί από όπου ανατέλλει ο Ήλιος. Το λέει και το όνομα της λέξης εξάλλου! Ο Ήλιος ανατέλλει πάντα από την Ανατολή!
β) Αν υπάρχει κοντά μας κάποιος χριστιανικός ναός, βλέπουμε προς ποια κατεύθυνση βρίσκεται το ιερό της. Τα ιερά των ναών βρίσκονται πάντα προς την Ανατολή.
(Στις πόλεις, όπου δεν υπήρχε αρκετός χώρος, το ιερό του ναού δείχνει όσο πιο κοντά μπορεί προς την ανατολή.)
Για να βρούμε την Δύση:
Κοιτάζουμε προφανώς εκεί όπου δύει ο Ήλιος.
Για να βρούμε τον Βορρά:
α) Ένας κλασικός τρόπος είναι αν είναι βράδυ και έχει ξαστεριά, οπότε ψάχνουμε να βρούμε την Μικρή Άρκτο (το τελευταίο αστέρι της οποίας μας δείχνει τον Βορρά (δείτε την παρακάτω παρουσίαση).
β) Για τους πιο προχωρημένους, υπάρχει ένας πιο ιδιαίτερος τρόπος: Παρατηρώντας τις μυρμηγκοφωλιές! Τα μυρμήγκια, για να προστατεύουν την φωλιά τους από τον βοριά, το χώμα που βγάζουν όταν την κατασκευάζουν το συγκεντρώνουν στο βορινό μέρος της φωλιάς.
Οπότε, την επόμενη φορά που θα δείτε μυρμηγκοφωλιά, εκεί όπου είναι μαζεμένο το μικρό λοφάκι από χώμα έξω από την φωλιά, ακριβώς προς εκείνη την κατεύθυνση είναι ο Βορράς!
Για να βρούμε τον Νότο:
α) Εάν είναι ένα μεσημέρι με λιακάδα, τότε αν σταθούμε κοιτώντας τον Ήλιο ο Νότος βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας.
β) Άλλος τρόπος είναι να παρατηρούμε τα δέντρα, ιδίως τα μικρότερα και κυρίως σε ανεμοδαρμένες περιοχές, εκεί δηλαδή που φυσάει συχνά: Έχουν πάντα μία κλίση προς τον Νότο, αφού τα χτυπούν συνήθως οι βοριάδες (που φυσικά έρχονται από τον Βορρά!). Έτσι λοιπόν, προς τα εκεί όπου γέρνουν τα πιο πολλά δέντρα είναι ο Νότος.
Υπάρχει βέβαια πάντα και η περίπτωση να έχουμε μαζί μας μια πυξίδα (είτε πραγματική, είτε εικονική ως εφαρμογή του κινητού μας).
Το πράγμα τότε είναι πολύ εύκολο: ξέροντας πως η βελόνα κάθε πυξίδας είναι πάντα προσανατολισμένη στην διεύθυνση Βορρά - Νότου, τότε, το σημείο "Β" (Βορράς για τις ελληνικές πυξίδες) ή το σημείο "Ν" (North για τις ξενικές πυξίδες) μάς δείχνει τον Βορρά.
(Πηγή εικόνας: Νέα Εγκυκλοπαίδεια του Παιδιού Αντιγόνης Μεταξά)
Προσανατολισμός με τον Πολικό Αστέρα
Βρίσκω τον Βορρά με την βοήθεια της Μικρής και της Μεγάλης Άρκτου, και του Πολικού Αστέρα.
(Ο Πολικός Αστέρας είναι το τελευταίο αστέρι της Μικρής Άρκτου.)
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
(Ο Πολικός Αστέρας είναι το τελευταίο αστέρι της Μικρής Άρκτου.)
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
Προσανατολισμός - παιχνίδια
1. Μάθετε τα σημεία του ορίζοντα με την βοήθεια ενός ρολογιού και παίξτε ένα παιχνίδι προσανατολισμού. Βοηθήστε την κοπέλα να φτάσει με το αυτοκίνητο στον νεαρό. Χρησιμοποιήστε τα βελάκια για να κινείστε αριστερά, δεξιά, πάνω και κάτω.
(Η εφαρμογή λειτουργεί μόνο με Internet Explorer).
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
(Η εφαρμογή λειτουργεί μόνο με Internet Explorer).
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
2. Μετακινήστε την πυξίδα και βρείτε την σχετική θέση τοποθεσιών σε σχέση με την Αθήνα. ΚΛΙΚ στην εικόνα:
3. Δοκιμάστε τις γνώσεις σας στον προσανατολισμό και τους χάρτες. ΚΛΙΚ στην εικόνα:
Η πυξίδα
Η ιστορία, τα μέρη της, ο τρόπος χρήσης
Προσανατολιστείτε στον χάρτη με την βοήθεια της πυξίδας
Προσανατολιστείτε στον χώρο δείχνοντας και τα άλλα σημεία του ορίζοντα.
Τα άκρα της Ελλάδας
Δείτε τα πιο ακραία σημεία της Ελλάδας με την βοήθεια του Google Earth.
(Αν δεν το έχετε, μπορείτε να το κατεβάσετε από ΕΔΩ!)
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
(Αν δεν το έχετε, μπορείτε να το κατεβάσετε από ΕΔΩ!)
ΚΛΙΚ στην εικόνα: