Ε΄ ΤΑΞΗ - ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤ΄
29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία
Η παρακμή του Βυζαντινού κράτους, που ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια των Μακεδόνων αυτοκρατόρων, συνεχίζεται.
Στα μέσα του 11ου αιώνα εμφανίζονται καινούριοι εχθροί, πρώτα οι Σελτζούκοι Τούρκοι στις ανατολικές περιοχές του κράτους και αργότερα οι Βίκινγκς από την Νορμανδία, στις βόρειες και δυτικές περιοχές.
Το ανατολικό ρωμαϊκό κράτος (όπως ονομαζόταν κανονικά το Βυζάντιο) συρρικνώνεται (μικραίνει ο χώρος του) συνεχώς…
1. Δείτε - ακούστε (σε ανάγνωση) το μάθημα:
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
(youtu.be/8uFAT6MDZxU)
2. Δείτε - ακούστε (σε ελεύθερη απόδοση) το μάθημα:
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
(youtu.be/HUsjaQCNIDI)
3. Το μάθημα εικονογραφημένο, και περιληπτικά:
1054 μ.Χ. Πραγματοποιείται το οριστικό σχίσμα μεταξύ
της ρωμαιοκαθολικής (στην Δύση) και ορθόδοξης (στην Ανατολή) Εκκλησίας
Όταν το 330 μ.Χ. μεταφέρθηκε η έδρα του Βυζαντινού κράτους από την Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, μεταφέρθηκε μαζί και η έδρα της Εκκλησίας.
Στην Ρώμη παρέμεινε ο πάπας, αρχηγός της δυτικής Εκκλησίας, ενώ στην Κωνσταντινούπολη ηγεμόνευε ο πατριάρχης.
Ο αρχηγός ολόκληρης της χριστιανικής Εκκλησίας ήταν ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης, αφού οποιαδήποτε απόφαση έπαιρνε ο πάπας, έπρεπε να έχει την έγκρισή του.
Από τον 8ο αι. μ.Χ. και μετά, άρχισαν οι πρώτες προσπάθειες της δυτικής Εκκλησίας να ανεξαρτητοποιηθεί από την ανατολική Εκκλησία και από τον Πατριάρχη.
Μετά από διάφορα θρησκευτικά και πολιτικά γεγονότα (κυρίως πολιτικά), το 1054 οι δύο ιεράρχες ήρθαν σε σύγκρουση και αφόρισαν ο ένας τον άλλον (ο πάπας τον πατριάρχη και ο πατριάρχης τον πάπα).
Αυτό ήταν το Μεγάλο Σχίσμα των Εκκλησιών, το οποίο παραμένει ως σήμερα.
Από τότε ξεκίνησε μία έχθρα ανάμεσα στις δύο εκκλησίες, έχθρα που πέρασε και στον λαό
Συνέπεια αυτής της έχθρας ήταν η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 (θα την δούμε στο κεφάλαιο 30α).
Μέσα 11ου αιώνα: Εμφάνιση των Σελτζούκων Τούρκων
στις ανατολικές περιοχές της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Με αρχηγό τον Αλπ-Αρσλάν κατακτούν Καππαδοκία και Αρμενία.
Τελικός στόχος τους η Κωνσταντινούπολη.
Με αρχηγό τον Αλπ-Αρσλάν κατακτούν Καππαδοκία και Αρμενία.
Τελικός στόχος τους η Κωνσταντινούπολη.
1068 - 1071: Αυτοκράτορας στο Βυζάντιο, ο Ρωμανός Δ΄ ο Διογένης
Ο Ρωμανός προσπαθεί να ανασυγκροτήσει τον στρατό ο οποίος είχε αποδιοργανωθεί από τους προηγούμενους αυτοκράτορες.
Οργανώνει εκστρατεία στην Μικρά Ασία, για να πολεμήσει τους Σελτζούκους Τούρκους, τους καινούριους εχθρούς της αυτοκρατορίας.
1071: Μάχη του Ματζικέρτ
Στο μακρινό Ματζικέρτ της Αρμενίας (δίπλα στην λίμνη Βαν) ο βυζαντινός στρατός παθαίνει μεγάλη καταστροφή.
Ο Ρωμανός συλλαμβάνεται αιχμάλωτος. Αναγκάζεται να συνθηκολογήσει με τον σουλτάνο και υπογράφει συνθήκη ειρήνης. Ο σουλτάνος, αν και εχθρός, δεν του φέρεται άσχημα και τον αφήνει ελεύθερον να γυρίσει στην Κωνσταντινούπολη.
Οι αντίπαλοί του στην πρωτεύουσα όμως, που ήθελαν να στέψουν άλλον για αυτοκράτορα (τον Μιχαήλ Ζ΄ τον Δούκα), είχαν διαφορετικά σχέδια.
Τον αναγκάζουν να παραιτηθεί από αυτοκράτορας, με αντάλλαγμα να μην τον πειράξουν. Ο Ρωμανός, που βρισκόταν ήδη σε δύσκολη θέση αφού είχε χάσει έναν πόλεμο, δέχεται.
Όμως, στον δρόμο για την Κωνσταντινούπολη οι αντίπαλοί του, που φοβήθηκαν μήπως αλλάξει γνώμη και τους πολεμήσει, αθετούν τον λόγο τους (ότι δεν θα τον πειράξουν) και τον τυφλώνουν με φρικτό τρόπο*.
Ακόμη πιο φρικτό ήταν το γεγονός πως αυτός που του ανέθεσαν να τον τυφλώσει δεν είχε καν ιατρικές γνώσεις και δεν ήξερε να τον περιποιηθεί μετά.
Το αποτέλεσμα ήταν πως οι πληγές του μολύνθηκαν άσχημα και τελικά ο Ρωμανός πεθαίνει μακριά από τον τόπο του μετά από πέντε εβδομάδες πόνου και μαρτυρίων.
_____________
* Στα χρόνια του Βυζαντίου υπήρχε διαχρονικός νόμος σύμφωνα με τον οποίον απαγορευόταν σε κάποιον που δεν ήταν αρτιμελής να γίνει αυτοκράτορας. Έτσι, αυτοί που είχαν την εξουσία, όταν δεν ήθελαν κάποιος αντίπαλός τους να γίνει αυτοκράτορας φρόντιζαν να τον τυφλώνουν, να του κόβουν τα αυτιά, την μύτη, τα δάκτυλα, τα χέρια, κλπ. ώστε ως ανάπηρος μετά να μην μπορούσε να διεκδικήσει τον θρόνο.
Στην Κωνσταντινούπολη στέφεται αυτοκράτορας ο Μιχαήλ Ζ΄ ο Δούκας.
Οι Σελτζούκοι Τούρκοι, αφού πέθανε ο Ρωμανός με τον οποίον είχαν συνάψει συνθήκη ειρήνης, θεώρησαν πως μετά τον θάνατό του η συνθήκη έπαψε να ισχύει και ξανάρχισαν τις επιθέσεις στην Μικρά Ασία.
Έτσι άρχισαν πάλι να κατακτούν καινούρια εδάφη στις ανατολικές περιοχές της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
"Η μάχη του Ματζικέρτ": Ιστορικό βίντεο
(youtu.be/55iHEDoRitA)
Το κράτος των Σελτζούκων
1081 - 1118: Αυτοκράτορας στο Βυζάντιο, ο Αλέξιος Α΄ ο Κομνηνός
Προσπαθεί να οργανώσει το κράτος και να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο των Σελτζούκων.
Την ίδια εποχή εμφανίζονται στην Δύση οι Νορμανδοί
Έρχονται από την Σκανδιναβία και καταλαμβάνουν αρκετά εδάφη της αυτοκρατορίας.
Ο αυτοκράτορας έχει να αντιμετωπίσει εχθρούς σε κάθε άκρο της αυτοκρατορίας.
Τα πράγματα είναι δύσκολα. Οι Νορμανδοί, εκμεταλλευόμενοι τις αδυναμίες του βυζαντινού κράτους, φτάνουν μέχρι τα Βαλκάνια και την νότια Ιταλία.
Ο αυτοκράτορας Αλέξιος ζητά την βοήθεια των Βενετών
...που ήταν ναυτικός λαός και θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν στις μάχες εναντίον των Νορμανδών.
Οι Βενετοί δέχονται να βοηθήσουν, αφού οι Βυζαντινοί τους παραχώρησαν πολλά εμπορικά προνόμια στην Μεσόγειο θάλασσα και στα βυζαντινά λιμάνια.
Το 1095 το Βυζαντινό κράτος έχει συρρικνωθεί κατά πολύ...
Το μάθημα σε διάγραμμα
ΚΛΙΚ στην εικόνα, για μεγέθυνση:
Παρουσίαση του μαθήματος, με έναν ακόμη τρόπο
Δείτε - Μάθετε για τους Βίκινγκς
"Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος: Οι Βίκινγκς" (Βίντεο)
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
(youtu.be/PGKV21DnElM)