ΣΤ΄ ΤΑΞΗ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ Β΄: Το Φυσικό Περιβάλλον
Κεφ. 16: Οι φυσικές καταστροφές και οι συνέπειές τους στην ζωή των ανθρώπων
ΤΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΗΣ
Το εσωτερικό της Γης αποτελείται από διάφορες στρώσεις, την μία πάνω στην άλλη. Το εξωτερικό της περίβλημα (αυτό που λέμε έδαφος και υπέδαφος) ονομάζεται λιθόσφαιρα και είναι (προφανώς, αφού μένουμε πάνω του και το πατάμε!) στερεό.
Η λιθόσφαιρα είναι πολύ λεπτό στρώμα, όπως βλέπουμε και στην εικόνα, σε σχέση με το βάθος της Γης· μια λεπτή φλούδα.
Αποτελείται από δώδεκα τεράστιες πλάκες, τις λιθοσφαιρικές πλάκες.
Κάτω από την λιθόσφαιρα υπάρχει το μάγμα, δηλαδή λιωμένα πετρώματα σε υπερ-υψηλές θερμοκρασίες.
Πώς, όμως, έχουμε το στερεό στρώμα πάνω από τα λιωμένα μέταλλα και πετρώματα;
Η εξήγηση παρακάτω!
Η λιθόσφαιρα - Οι λιθοσφαιρικές πλάκες
Όπως μπορούμε να υποθέσουμε, η Γη στην αρχή της δημιουργίας της έμοιαζε με κρέμα. Μόνο που δεν ήταν και τόσο φαγώσιμη ! Όλα τα υλικά που σήμερα την αποτελούν (στερεά, υγρά και αέρια), τότε ήταν ανακατεμένα σε υγρή και αέρια μορφή.
Μετά από κάποια εκατομμύρια χρόνια (επιστημονικές υποθέσεις στο περίπου είναι οι χρονολογήσεις που γίνονται· μην τις παίρνετε και τοις μετρητοίς...) άρχισε να κρυώνει ο εξωτερικός φλοιός και να γίνεται κάπως έτσι:
Ο φλοιός μπορεί να κρύωνε, όμως από κάτω του όλα ήταν ρευστά και καυτά.
Τα στερεοποιημένα κομμάτια του φλοιού ουσιαστικά "κολυμπούσαν" πάνω στο υπόστρωμα του μάγματος, όπως λέγεται το ρευστό στρώμα κάτω από την λιθόσφαιρα.
Αυτά τα τεράστια (μα πολύ τεράστια!) στερεά κομμάτια που κολυμπούν (ακόμα) πάνω στην θάλασσα του μάγματος αποτελούν τις λιθοσφαιρικές πλάκες.
Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν τα Ιμαλάια (τα οποία συνεχίζουν ακόμη να ψηλώνουν, αφού η ινδική πλάκα συνεχίζει να βυθίζεται κάτω από την ευρασιατική πλάκα).
Η δημιουργία βουνών του τύπου των Ιμαλαΐων
ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ
Το μάγμα και η λάβα
Μάγμα και λάβα σημαίνουν το ίδιο πράγμα. Απλώς, την λέξη "μάγμα" την χρησιμοποιούμε συνήθως για να ονομάσουμε τα λιωμένα πετρώματα που βρίσκονται στο εσωτερικό της Γης, ενώ την λέξη "λάβα" την χρησιμοποιούμε για τα λιωμένα πετρώματα που βγαίνουν από τα ηφαίστεια και χύνονται στο έδαφος.
Έκρηξη ηφαιστείου
(youtu.be/GHNQB8-mvQw)
Λάβα
(youtu.be/aAymSMrOlOQ)
Έκρηξη του ηφαιστείου της Αθήνας
Στις 9 Δεκεμβρίου 2016 εξερράγη το –άγνωστο στους περισσότερους– ηφαίστειο της Αθήνας! Ευτυχώς χωρίς θύματα ή καταστροφές...
ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ
Οι κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών δημιουργούν σεισμούς, μερικές φορές ισχυρούς, οι οποίοι προξενούν καταστροφές στην επιφάνεια της Γης και στα δημιουργήματα των ανθρώπων.
Η χώρα μας έχει έντονη σεισμική δραστηριότητα. Για την ακρίβεια, είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη και έκτοι στον κόσμο!
(Κάθε κόκκινο κυκλάκι είναι και ένας σεισμός)
Παγκόσμιος χάρτης κατανομής ηφαιστείων και σεισμών
(Πηγή: Σχολικό βιβλίο)
Παίξε με τον σεισμό
(για να μάθεις να φερθείς σωστά, όταν γίνει στα σοβαρά...)
ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ - ΔΙΑΒΡΩΣΗ - ΕΝΑΠΟΘΕΣΗ
Οφείλονται στις εξωγενείς δυνάμεις (άνεμο, νερό, απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας).
Αποσάθρωση - Διάβρωση
Πολλές φορές ο άνεμος, το νερό και οι απότομες μεταβολές θερμοκρασίας προκαλούν θρυμματισμό των πετρωμάτων στην επιφάνεια της Γης.
Αυτή είναι η αποσάθρωση.
Στην συνέχεια, το νερό και ο αέρας παρασύρουν τα υλικά της αποσάθρωσης (τα τριμμένα πετρώματα) προκαλώντας μείωση του εδάφους.
Αυτή είναι η διάβρωση.
Αυτή είναι η αποσάθρωση.
Στην συνέχεια, το νερό και ο αέρας παρασύρουν τα υλικά της αποσάθρωσης (τα τριμμένα πετρώματα) προκαλώντας μείωση του εδάφους.
Αυτή είναι η διάβρωση.
Η αποσάθρωση και η διάβρωση σε ένα βίντεο
(youtu.be/ChEHQUMEkXw)
Πώς γίνεται η διάβρωση;
(ΚΛΙΚ στην εικόνα:)
Εναπόθεση
Τα υλικά της διάβρωσης μεταφέρονται σε άλλες περιοχές, αλλάζοντας την μορφή της επιφάνειας της Γης.
Η διαδικασία αυτή λέγεται εναπόθεση.
Η διαδικασία αυτή λέγεται εναπόθεση.
Το ηφαίστειο της Θήρας και ο Μινωικός Πολιτισμός
Οι επιστήμονες έχουν πολύ ισχυρές ενδείξεις πια πως αιτία της καταστροφής του μινωικού πολιτισμού ήταν η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, γύρω στο 1630 π.Χ.
Το τεράστιο παλιρροϊκό κύμα (τσουνάμι) που δημιουργήθηκε, και οι τεράστιες ποσότητες ηφαιστειακής τέφρας, ήταν αρκετά για να προξενήσουν τεράστιες καταστροφές στους Κρήτες και να οδηγήσουν στην γρήγορη παρακμή, άρα και εξαφάνιση του σπουδαίου πολιτισμού τους.
Το τεράστιο παλιρροϊκό κύμα (τσουνάμι) που δημιουργήθηκε, και οι τεράστιες ποσότητες ηφαιστειακής τέφρας, ήταν αρκετά για να προξενήσουν τεράστιες καταστροφές στους Κρήτες και να οδηγήσουν στην γρήγορη παρακμή, άρα και εξαφάνιση του σπουδαίου πολιτισμού τους.
(youtu.be/DFMPFXaSGT4)