ΣΤ΄ ΤΑΞΗ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ Α΄: Η Γη ως Ουράνιο Σώμα
Κεφ. 5: Η περιφορά της Γης - Οι εποχές
( ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Από τον Δεκέμβριο του 2020, για λόγους ασφαλείας οι browsers έχουν σταματήσει να υποστηρίζουν εφαρμογές τύπου flash [είναι αυτές που έχουν επέκταση ".swf"].
Όσες τέτοιες εφαρμογές όμως υπάρχουν σε αυτό το site, είναι εκπαιδευτικού περιεχομένου και απολύτως ασφαλείς.
Για να μπορείτε λοιπόν να βλέπετε τις εφαρμογές flash που υπάρχουν σ' αυτή την σελίδα (αλλά και στο site μας γενικά) πρέπει να τις αποθηκεύετε στον υπολογιστή σας και να τις βλέπετε μέσα από κάποιο δικό σας τρόπο αναπαραγωγής τέτοιων εφαρμογών.
Αν δεν έχετε κάτι δικό σας, μπορείτε να χρησιμοποιείτε το αρχείο της Adobe: flashplayer_32_sa_debug.exe (κλικ στο όνομα του αρχείου για να το κατεβάσετε στον υπολογιστή σας).
Είναι αρχείο που δεν θέλει εγκατάσταση. Απλώς το κατεβάζετε στον υπολογιστή σας και το αποθηκεύετε.
Όταν θέλετε να αναπαραγάγετε μια εφαρμογή flash:
Ανοίγετε το αρχείο flashplayer_32_sa_debug.exe και με drag and drop και “σέρνετε” μέσα την εφαρμογή flash.
Όσοι έχετε άλλα λειτουργικά συστήματα, μπείτε στην ιστοσελίδα της ADOBE, επιλέξτε το λειτουργικό σας και κάντε κλικ εκεί που λέει (στο πάνω μέρος): "Download the Flash Player projector content debugger". )
Ξέρουμε πως η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο.
Επιστημονική λεπτομέρεια:
Η περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο, είπαμε στο κεφ. 1 πως διαρκεί περίπου 365 ημέρες.
Για την ακρίβεια, διαρκεί λίγο περισσότερο χρόνο: 365 ημέρες, 5 ώρες, 48 λεπτά και 18 δευτερόλεπτα.
Το διάστημα που υπολείπεται μετά τις 365 ημέρες μαζεύεται λίγο-λίγο και κάθε 4 χρόνια συμπληρώνει σχεδόν μία ημέρα, την οποίαν την προσθέτουμε στον "κουτσοφλέβαρο" και δημιουργούμε το δίσεκτο έτος, με 366 ημέρες.
Δείτε τι είναι τα δίσεκτα έτη, πώς υπολογίζονται και γιατί αρκετοί –βλακωδώς– τα θεωρούν γρουσούζικα. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!
Για την ακρίβεια, διαρκεί λίγο περισσότερο χρόνο: 365 ημέρες, 5 ώρες, 48 λεπτά και 18 δευτερόλεπτα.
Το διάστημα που υπολείπεται μετά τις 365 ημέρες μαζεύεται λίγο-λίγο και κάθε 4 χρόνια συμπληρώνει σχεδόν μία ημέρα, την οποίαν την προσθέτουμε στον "κουτσοφλέβαρο" και δημιουργούμε το δίσεκτο έτος, με 366 ημέρες.
Δείτε τι είναι τα δίσεκτα έτη, πώς υπολογίζονται και γιατί αρκετοί –βλακωδώς– τα θεωρούν γρουσούζικα. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!
Όμως, η Γη έχει ένα χαρακτηριστικό που δεν το έχουν όλοι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος: Ο νοητός της άξονας, που ενώνει τον βόρειο με τον νότιο πόλο, δεν είναι κάθετος προς τον Ήλιο αλλά πλάγιος:
Επιστημονική λεπτομέρεια:
Ο άξονας της Γης έχει μια κλίση περίπου 23,5 μοιρών.
Είναι δηλαδή κάπως έτσι:
...και περιφέρεται κάπως έτσι:
(youtu.be/R2lP146KA5A)
Στην κλίση του άξονα της Γης οφείλονται οι εποχές του έτους.
Καθώς η Γη περιφέρεται, είναι στραμμένο προς τον Ήλιο άλλοτε το βόρειο και άλλοτε το νότιο ημισφαίριο.
Όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το βόρειο ημισφαίριο, οι ηλιακές ακτίνες πέφτουν πιο κάθετα σε αυτό και το θερμαίνουν περισσότερο. Λέμε τότε πως στο βόρειο ημισφαίριο επικρατεί καλοκαίρι.
Την ίδια εποχή, στο νότιο ημισφαίριο οι ακτίνες πέφτουν πιο πλάγια και το θερμαίνουν λιγότερο. Λέμε τότε πως στο νότιο ημισφαίριο επικρατεί χειμώνας.
Όταν είναι στραμμένο προς τον Ήλιο το νότιο ημισφαίριο, γίνεται το αντίστροφο: το βόρειο ημισφαίριο (όπου οι ακτίνες πέφτουν πιο πλάγια) έχει χειμώνα, ενώ το νότιο ημισφαίριο (όπου οι ακτίνες πέφτουν πιο κάθετα) έχει καλοκαίρι.
Προσοχή! Η απόσταση της Γης από τον Ήλιο που βλέπουμε στο σκίτσο και στο βίντεο δεν είναι πραγματικές. Την σχεδιάζουμε έτσι λάθος, για πρακτικούς λόγους: για να χωράνε και τα δύο ουράνια σώματα στην σελίδα ενός βιβλίου ή στην οθόνη ενός υπολογιστή.
Η πραγματική απόσταση μεταξύ τους (όπως θα δούμε στο επόμενο κεφάλαιο) είναι αυτή:
Η περιφορά της Γης και οι τέσσερις εποχές:
Η εξήγηση, διαδραστικά
(εφαρμογή flash)
Καθώς περιφέρεται η Γη, με τον άξονά της σε πλάγια θέση, μας φαίνεται πως ο Ήλιος είναι αυτός που πέφτει στην Γη πότε πιο κάθετα πότε πιο πλάγια.
Δείτε την φαινομενική κίνηση του Ήλιου στην παρακάτω διαδραστική εφαρμογή:
Οι τέσσερις εποχές
και η φαινομενική πορεία του ήλιου κατά την διάρκειά τους
(εφαρμογή flash)
Γι' αυτόν τον λόγο ο Ήλιος ανατέλλει από διαφορετικά σημεία κάθε εποχή:
Τι θα γινόταν αν ο άξονας της Γης ήταν κάθετος προς το επίπεδο τροχιάς της γύρω από τον ήλιο και δεν είχε την κλίση των 23,5 μοιρών;
[ Σαν απάντηση στην άσκηση 4 (σελ. 9) ]
Επιλέξτε "0 μοίρες", πατήστε στους μήνες και προσέξτε καθώς θα τρέχει ο χρόνος αν αλλάζουν η διάρκεια των ημερών και θερμοκρασίες, ανάλογα με τις εποχές.
(εφαρμογή flash)
Η θέση της Γης σε σχέση με τον Ήλιο, ανάλογα με την εποχή
Η Γη τους χειμερινούς μήνες (για το βόρειο ημισφαίριο) βρίσκεται κοντύτερα στον Ήλιο. Παρ' όλα αυτά, το βόρειο ημισφαίριο έχει περισσότερο κρύο, επειδή τότε λόγω της κλίσης του άξονά της οι ακτίνες του Ήλιου εκεί πέφτουν πιο πλάγια.
(Πηγή εικόνας: physics4u.gr, Eπεξεργασία:digitalzoot)
Και το παραμυθάκι μας:
Αλκυονίδες μέρες, Ο μύθος της Αλκυόνης
Είναι κάποιες μέρες τον χειμώνα, ηλιόλουστες και ζεστές: συνήθως το δεύτερο μισό του Δεκεμβρίου και το δεύτερο μισό του Ιανουαρίου. Είναι οι"Αλκυονίδες μέρες" που πήραν το όνομά τους από το πουλί Αλκυόνη που εκείνο τον καιρό γεννάει τ' αυγά του.
Διαβάστε στο παρακάτω βίντεο τον μύθο τής πανέμορφης Αλκυόνης που ήταν τόσο ερωτευμένη με τον καλό της, τον Κήυκα, που ακόμα και οι θεοί τούς ζήλεψαν και τους χάλασαν την ευτυχία...
(Μία διόρθωση στο βίντεο: Η επικρατέστερη εκδοχή του μύθου μάς λέει πως οι θεοί μεταμόρφωσαν τον Κήυκα σε γλάρο, γι' αυτό και η Αλκυόνη συχνάζει στην ακροθαλασσιά.)
(Πηγή: youtu.be/C1VK0FcxLfA)