ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ)
ΕΝΟΤΗΤΑ Γ΄: Η Ελληνική Επανάσταση (1821-1830)
Κεφ. 9: ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΑΝΑΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ
ΤΟΥΡΚΟΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
Μέχρι το 1824 όλες οι προσπάθειες που έκαναν οι Τούρκοι για να καταπνίξουν την Επανάσταση αποτύγχαναν.
Ο σουλτάνος τότε ζήτησε ενισχύσεις από τον πασά της Αιγύπτου Μαχμούτ Αλή (Μωχάμεντ Αλή, αν το προτιμάτε σε αραβική απόδοση). Θα του προσέφερε, μάλιστα, την Πελοπόννησο και την Κρήτη, σε περίπτωση που θα κατάφερνε να καταστείλει την Επανάσταση. Το τουρκοαιγυπτιακό σχέδιο προέβλεπε πως οι αιγυπτιακές δυνάμεις, καθώς θα έπλεαν προς την Ελλάδα, θα προσπαθούσαν να καταπνίξουν την Επανάσταση στο νότιο Αιγαίο (Κρήτη, Κάσο) και στην Πελοπόννησο. Οι Τούρκοι, την ίδια περίοδο, θα έκαναν επίθεση στα Ψαρά και τα άλλα εξεγερμένα νησιά του βορείου Αιγαίου και έπειτα θα στρέφονταν εναντίον της Στερεάς Ελλάδας. |
Μαχμούτ Αλή (el.wikipedia.org)
|
Τέλος, ενωμένοι οι Αιγύπτιοι και οι Τούρκοι θα χτυπούσαν την Ύδρα και όσα μέρη θα εξακολουθούσαν να αντιστέκονται.
Τις κρίσιμες εκείνες ώρες οι Έλληνες ήταν ανήμποροι να αντιδράσουν, αφού ήταν απασχολημένοι με τον εμφύλιο πόλεμο... (βλέπε προηγούμενο κεφάλαιο)
Τις κρίσιμες εκείνες ώρες οι Έλληνες ήταν ανήμποροι να αντιδράσουν, αφού ήταν απασχολημένοι με τον εμφύλιο πόλεμο... (βλέπε προηγούμενο κεφάλαιο)
Ο αιγυπτιακός στόλος, με αρχηγό τον Ιμπραήμ πασά (γιο του Μαχμούτ Αλή) έκανε ανενόχλητος απόβαση στην Κρήτη και κατέπνιξε την Επανάσταση στο νησί.
Στο σπήλαιο Μελιδονίου, κοντά στο Ρέθυμνο, κλείστηκαν 370 γυναικόπαιδα, τα οποία προτίμησαν να αντισταθούν και να πεθάνουν παρά να παραδοθούν. Ο Χουσεΐν πασάς όμως τους θανάτωσε με απάνθρωπο τρόπο: Έκλεισε την είσοδο της σπηλιάς με καπνό και όλοι όσοι ήταν μέσα πέθαναν από ασφυξία.
Οι Αιγύπτιοι κατόπιν κατευθύνθηκαν προς την Κάσο.
Οι Κάσιοι ήταν πολύ ικανοί ναυτικοί και είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων που ζούσαν στα παράλια της Μ. Ασίας. Οι Τούρκοι είχαν πάρει την απόφαση να καταστρέψουν το νησί, γι' αυτό και είχαν ζητήσει την βοήθεια των Αιγυπτίων, οι οποίοι στις 27 Μαΐου 1824 έκαναν απόβαση. Η ελληνική κυβέρνηση, παρά τις απεγνωσμένες εκκλήσεις των Κασίων για βοήθεια σε πλοία και πολεμοφόδια, λόγω του εμφυλίου δεν πρόλαβε να στείλει ενισχύσεις. |
Μέχρι τις 30 Μαΐου, ο στόλος και ο στρατός του Ιμπραήμ είχε καταστρέψει την Κάσο ολοσχερώς.
Παραδοσιακό τραγούδι που θρηνεί την καταστροφή της Κάσου
Οι Τούρκοι με την σειρά τους κινήθηκαν προς τα Ψαρά, ένα πολύ μικρό νησί με σπουδαία θαλασσινή παράδοση και τολμηρούς ναυτικούς.
Οι Ψαριανοί, με τις επιθέσεις τους εναντίον των Τούρκων της Μ. Ασίας, της Μακεδονίας και της Θράκης, εξόργιζαν τον σουλτάνο. Η λαϊκή παράδοση αναφέρει πως πήρε τον χάρτη της περιοχής, εντόπισε τα Ψαρά και έξυσε με το νύχι του το σχέδιο του νησιού, δείχνοντας την πρόθεσή του να το καταστρέψει.
Ψαρά (www.yachting-themis-iv.gr)
Οι Ψαριανοί ζήτησαν επειγόντως βοήθεια από την επαναστατική ελληνική κυβέρνηση. Όμως η κυβέρνηση, μέσα στην δίνη του εμφυλίου, το μόνο που δεν ήταν άξια να πράξει εκείνες τις δραματικές ώρες ήταν να συντονιστεί για να βοηθήσει τα αδέρφια της που απειλούνταν: Άλλος τους απαντούσε πως δεν υπήρχαν χρήματα για να κινηθεί ο στόλος· άλλος έστελνε μερικά καράβια στην Κάσο που πια είχε καταστραφεί και της ήταν άχρηστη η βοήθεια κατόπιν εορτής.
Οι Ψαριανοί έπρεπε να αντιμετωπίσουν τον πολυάριθμο τουρκικό στρατό με τις δικές τους μικρές δυνάμεις.
Στο έκτακτο συμβούλιο που συγκάλεσαν πήραν την απόφαση να αμυνθούν στην στεριά.
Το λάθος τους αυτό απέβη μοιραίο, αφού ως ναυτικοί που ήταν θα είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες να νικήσουν πολεμώντας στην θάλασσα παρά στην στεριά.
Κι επειδή ένα λάθος δεν είναι ποτέ αρκετό, κατόπιν απαίτησης της πλειοψηφίας αφαιρέθηκαν τα πηδάλια από τα καράβια τού νησιού, ώστε να αναγκαστούν και αυτοί που είχαν αντίθετη άποψη να πολεμήσουν στην στεριά.
Έτσι ο ψαριανός στόλος καταδικάστηκε σε απραξία και όταν επιτέθηκαν οι Τούρκοι, οι Ψαριανοί είχαν ελάχιστες πιθανότητες να γλιτώσουν.
Το νησί κυριεύτηκε ολοκληρωτικά, όταν ο δημογέροντας Δημήτρης Βρατσάνος ανατίναξε το τελευταίο οχυρό, όπου βρήκαν τον θάνατο Τούρκοι και Έλληνες.
Από τους 5.000 μόνιμους κατοίκους και 25.000 πρόσφυγες από την Χίο (που είχε καταστραφεί δυο χρόνια νωρίτερα) σώθηκαν πολύ λίγοι.
Οι Ψαριανοί έπρεπε να αντιμετωπίσουν τον πολυάριθμο τουρκικό στρατό με τις δικές τους μικρές δυνάμεις.
Στο έκτακτο συμβούλιο που συγκάλεσαν πήραν την απόφαση να αμυνθούν στην στεριά.
Το λάθος τους αυτό απέβη μοιραίο, αφού ως ναυτικοί που ήταν θα είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες να νικήσουν πολεμώντας στην θάλασσα παρά στην στεριά.
Κι επειδή ένα λάθος δεν είναι ποτέ αρκετό, κατόπιν απαίτησης της πλειοψηφίας αφαιρέθηκαν τα πηδάλια από τα καράβια τού νησιού, ώστε να αναγκαστούν και αυτοί που είχαν αντίθετη άποψη να πολεμήσουν στην στεριά.
Έτσι ο ψαριανός στόλος καταδικάστηκε σε απραξία και όταν επιτέθηκαν οι Τούρκοι, οι Ψαριανοί είχαν ελάχιστες πιθανότητες να γλιτώσουν.
Το νησί κυριεύτηκε ολοκληρωτικά, όταν ο δημογέροντας Δημήτρης Βρατσάνος ανατίναξε το τελευταίο οχυρό, όπου βρήκαν τον θάνατο Τούρκοι και Έλληνες.
Από τους 5.000 μόνιμους κατοίκους και 25.000 πρόσφυγες από την Χίο (που είχε καταστραφεί δυο χρόνια νωρίτερα) σώθηκαν πολύ λίγοι.
Όταν οι Τούρκοι έφυγαν από τα Ψαρά, πίσω τους άφησαν ένα νησί καμένο και ερημωμένο. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους σφαγιάσθηκαν και οι υπόλοιποι πουλήθηκαν σαν σκλάβοι. Ολόκληρο το νησί καταστράφηκε.
Οι Ευρωπαίοι για μιαν ακόμη φορά ριγούσαν από συγκίνηση για τον ελληνικό αγώνα. Νικόλαος Γύζης:"Η Δόξα των Ψαρών" (users.sch.gr/akalant)
|
Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε ένα συγκλονιστικό ποίημα για την καταστροφή των Ψαρών· ένα ποίημα του οποίου κάθε λέξη είναι και μια εικόνα γεμάτη ένταση... |
Λίγο αργότερα, στις 28 Αυγούστου 1824, το κλίμα αντιστράφηκε: Καθώς ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος κατευθυνόταν προς την Σάμο για να την καταλάβει, τα ελληνικά καράβια τον αντιμετώπισαν με επιτυχία σε ναυμαχία στον κόλπο του Γέροντα (απέναντι από Κάλυμνο και Λέρο).
Γ. Μιχαήλ: "Η ναυμαχία του Γέροντα", Εθνικό Ιστορικλο Μουσείο (www.slideshare.net)
Ο ναύαρχος Μιαούλης κατάφερε με επιτυχείς ελιγμούς να προκαλέσει σύγχυση στους αντιπάλους, ενώ τα πυρπολικά κατέστρεψαν μία τουρκική φρεγάτα με 1000 στρατιώτες.
Τα πυρπολικά στον αγώνα (www.slideshare.net)
|
Ανδρέας Μιαούλης (www.slideshare.net)
|
Μετά την ναυμαχία του Γέροντα, οι Τούρκοι υποχώρησαν στις βάσεις τους.
Ο Ιμπραήμ με τον στόλο του γύρισε στην Σούδα της Κρήτης να ξεχειμωνιάσει και να προετοιμαστεί για την επόμενη επίθεση εναντίον της Πελοποννήσου. (Του την είχε υποσχεθεί και ο σουλτάνος χάρισμά του, αν την καταλάμβανε! Μην το ξεχνάμε!).
Η επίθεση αποφασίστηκε να γίνει στις αρχές του 1825.
Πηγές:
Για την δημιουργία της ανάρτησης, εκτός από τις ήδη αναφερθείσες πηγές και το σχολικό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄,
βοήθησε –χωρίς να ερωτηθεί...– ο ιστότοπος "Αταξίες στην Άνω Σύρο",
καθώς και το παλαιό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄, Κεφ. 25 (ΟΕΔΒ 2009)
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή pdf) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!