ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2015-2016 (Ε1)
12/4/2016: ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
"Στα χρόνια του Βυζαντίου"
Η καινούρια θρησκεία, η χριστιανική, προκειμένου να εδραιωθεί χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, οικειοποιήθηκε πολλά από τα στοιχεία της προηγούμενης -καθημερινής ή θρησκευτικής- ειδωλολατρικής ζωής:
* Με τα χριστιανικά αγάλματα που έχουν παρόμοια θέματα με τα ειδωλολατρικά (ο καλός ποιμένας σε αντιδιαστολή με τον μοσχοφόρο, ο Ορφέας που γλύκαινε ανθρώπους και ζώα με την λύρα του σε αντιδιαστολή με τον Χριστό η διδασκαλία του οποίου γλυκαίνει τους ανθρώπους, κλπ.),
* με τα ειδωλολατρικά κτίσματα και αντικείμενα που αποκτούν "χριστιανική" χρήση, (η Μέδουσα, που βλέπουμε πιο κάτω, που "εκχριστιανίστηκε" με την χάραξη του σταυρού στο πίσω μέρος της, οι αρχαίοι ναοί που μετατρέπονται σε χριστιανικούς, κλπ.), και
*με τις χριστιανικές γιορτές που έρχονται και καλύπτουν αντίστοιχες ή παρόμοιες ειδωλολατρικές (τα Χριστούγεννα την ίδια περίοδο με τα Σατουρνάλια, κλπ.),
με την βοήθεια των αυτοκρατόρων -κυρίως από τον Ιουστινιανό και μετά- που πλέον κυβερνούν εξ ονόματος του Θεού ως αντιπρόσωποί του,
με όλα αυτά ο χριστιανισμός εδραιώνεται και -άλλοτε πιο αθόρυβα άλλοτε πιο βίαια- εκτοπίζει σιγά σιγά την παλαιά θρησκεία.
Ο καλός ποιμένας (ο Χριστός) αριστερά, σε μίμηση του αρχαίου μοσχοφόρου νέου (δεξιά)
Η σκηνή της γέννησης, σε μαρμάρινο ανάγλυφο
|
Άγαλμα, κατά πάσα πιθανότητα του νεαρού Χριστού (αριστερά)
|
Τα παρακάτω ψηφιδωτά είναι από το δάπεδο της αρχαίας βασιλικής του Ιλισσού, του α΄ μισού του 5ου αιώνα, (το οποίο μοιάζει πολύ με τα ψηφιδωτά από τα πλούσια αρχαία ρωμαϊκά σπίτια).
Τα παρακάτω ψηφιδωτά είναι από το δάπεδο της αρχαίας βασιλικής του Ιλισσού, του α΄ μισού του 5ου αιώνα, (το οποίο μοιάζει πολύ με τα ψηφιδωτά από τα πλούσια αρχαία ρωμαϊκά σπίτια).
Κτιστό τέμπλο, από τον ναό της Παναγίας της Επισκοπής, στην Ευρυτανία.
(Ήταν ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία. Κτίστηκε την περίοδο της εικονομαχίας [8ο - 9ο αιώνα] γι' αυτό και στην αρχή οι τοίχοι του δεν κοσμούνταν από εικόνες. [Οι εικόνες που βλέπουμε εδώ δημιουργήθηκαν μετά την εικονομαχία]. Ο ναός έπεσε θύμα της ανάπτυξης της Ελλάδας, βυθιζόμενος κάτω από τα νερά της τεχνητής λίμνης των Κρεμαστών εξ αιτίας του φράγματος στον Αχελώο, το 1965, και το τέμπλο του -όπως και διάφορες τοιχογραφίες- μεταφέρθηκαν στο Βυζαντινό Μουσείο.) |
Μαρμάρινο ανάγλυφο που παριστάνει τον Άγ. Ιάκωβο τον Αλφαίο, τον Άγ. Φίλιππο και τον Άγ. Λουκά.
Το εσωτερικό των μορφών, που σήμερα φαίνεται άδειο, ήταν φιλοτεχνημένο με κάποιο μείγμα κηρομαστίχης. |
Περγαμηνές και παλιά ευαγγέλια
Χρυσόβουλος λόγος του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ (1282 - 1328)
Ο αυτοκράτορας εξέδωσε το χρυσόβουλο προκειμένου να πάρει πίσω κάποια προνόμια
τα οποία στο παρελθόν είχε εκχωρήσει στον μητροπολίτη Μονεμβασίας.
Στην αρχή του εγγράφου υπάρχει μια μικρογραφία με τον αυτοκράτορα να παραδίδει -υποτίθεται- το χρυσόβουλο στον Χριστό,
ενώ στο τέλος βλέπουμε την ιδιόχειρη υπογραφή του αυτοκράτορα, με κόκκινη μελάνη.
Ο αυτοκράτορας εξέδωσε το χρυσόβουλο προκειμένου να πάρει πίσω κάποια προνόμια
τα οποία στο παρελθόν είχε εκχωρήσει στον μητροπολίτη Μονεμβασίας.
Στην αρχή του εγγράφου υπάρχει μια μικρογραφία με τον αυτοκράτορα να παραδίδει -υποτίθεται- το χρυσόβουλο στον Χριστό,
ενώ στο τέλος βλέπουμε την ιδιόχειρη υπογραφή του αυτοκράτορα, με κόκκινη μελάνη.
(youtu.be/LfsOhu-nqR8)
Τα νομίσματα
Χρυσό νόμισμα της εποχής του Ιουστινιανού
Μπροστά απεικονίζεται ο Ιουστινιανός, πίσω ένας άγγελος (ο αυτοκράτορας, είπαμε, ήταν ο εκπρόσωπος του Χριστού στην Γη)
Μπροστά απεικονίζεται ο Ιουστινιανός, πίσω ένας άγγελος (ο αυτοκράτορας, είπαμε, ήταν ο εκπρόσωπος του Χριστού στην Γη)
Χρυσά νομίσματα της εποχής διάφορων Βυζαντινών αυτοκρατόρων
Σταθμά, με τα οποία ήλεγχαν την γνησιότητα των νομισμάτων (το βάρος κάθε σταθμού ήταν ίσο με το βάρος συγκεκριμένου αριθμού νομισμάτων)
Οι σφραγίδες
Πήλινες σφραγίδες, με τις οποίες οι άνθρωποι της εποχής (βασικά οι πλούσιοι) σφράγιζαν τις επιστολές ή τα δέματα που έστελναν κάπου.
Τα μολυβδόβουλα
Η καθημερινή ζωή
Ενδύματα - υποδήματα
Τα κοσμήματα
Οικιακά σκεύη
Μαρμάρινο τραπέζι (πλούσιου) σπιτιού
Πήλινα λυχνάρια (αριστερά, ένα κρεμαστό)
Μεταλλικά λυχνάρια
Για τις δύσκολες ώρες...
Μεταλλική ολόσωμη πανοπλία για τις μάχες
Όταν οι εχθροί πλησίαζαν στις αυλές των σπιτιών...
Θησαυρός με νομίσματα και κοσμήματα, του α΄ μισού του 7ου αιώνα.
Βρέθηκε στην Λέσβο. Ανήκε σε πλούσια οικογένεια που τα είχε θάψει προσεκτικά, για να μην πέσουν στα χέρια ξένων εισβολέων (πιθανόν Σλάβων)
Βρέθηκε στην Λέσβο. Ανήκε σε πλούσια οικογένεια που τα είχε θάψει προσεκτικά, για να μην πέσουν στα χέρια ξένων εισβολέων (πιθανόν Σλάβων)
Όταν τελικά τα πράγματα πήγαιναν τελείως ανάποδα για τους απλούς ανθρώπους...
Οι επιδρομείς έχουν βάλει φωτιά στα σπίτια της πόλης. Οι κάτοικοι την εγκαταλείπουν,
παίρνοντας μαζί τους ό,τι μπορεί ο καθένας και γίνονται πρόσφυγες...
παίρνοντας μαζί τους ό,τι μπορεί ο καθένας και γίνονται πρόσφυγες...
Κι όταν ο Θεός τούς ζητούσε κοντά του...
...εν τόπω χλοερώ, εν τόπω αναψύξεως
Διπλός τάφος, που βρέθηκε στα βόρεια της Αττικής