ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ)
ΕΝΟΤΗΤΑ Γ΄: Η Ελληνική Επανάσταση (1821-1830)
Κεφ. 1: Η ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση ανέσυραν από την λήθη την αρχαία Ελλάδα και τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Οι Ευρωπαίοι τον 18ο αιώνα μιλούσαν συνεχώς για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη, έκτιζαν κτήρια με βάση τα αρχαιοελληνικά πρότυπα, φιλοτεχνούσαν έργα τέχνης εμπνευσμένα από την αρχαία ελληνική θεματολογία.
Οι Έλληνες που ζούσαν στην Δύση, επηρεασμένοι από αυτό το κλίμα, συνειδητοποίησαν τότε πως ξεχώριζαν από τους Οθωμανούς και τους άλλους λαούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, όχι μόνον από την θρησκεία ή την γλώσσα τους, αλλά και λόγω της καταγωγής τους.
Άρχισαν να συναισθάνονται πως ανήκαν σε ένα ξεχωριστό και ιδιαίτερο έθνος, το ελληνικό, και σκέφτονταν πως δεν ήταν απλώς υπήκοοι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλλά απόγονοι ενός σπουδαίου λαού, του ελληνικού, ο οποίος με τον πολιτισμό του ακόμα και 2.000 χρόνια μετά συνέχιζε να δίνει τα φώτα σε όλο τον κόσμο.
Επομένως, έλεγαν, έπρεπε να βοηθήσουν τα αδέρφια τους στα σκλαβωμένα ελληνικά εδάφη, για να "σηκώσουν" την Ελλάδα ξανά στην παλιά της δόξα.
Η Φιλική Εταιρεία
Στο πλαίσιο των παραπάνω ιδεών, το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας συναντήθηκαν τρεις Έλληνες και, έχοντας πιστέψει πως η απελευθέρωση θα ήταν έργο μόνο των ίδιων των υπόδουλων Ελλήνων οι οποίοι δεν έπρεπε να περιμένουν και πολλά πράγματα από τους ξένους, αποφάσισαν την δημιουργία μιας μυστικής οργάνωσης, η οποία θα ξεσήκωνε τους υπόδουλους ραγιάδες σε επανάσταση.
Όπως έγραφε και ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματά του για εκείνη την περίοδο: «Είδα τότε ότι ό,τι κάμωμε, θα το κάμωμε μοναχοί και δεν έχομε ελπίδα καμία από τους ξένους».
Αυτή ήταν η Φιλική Εταιρεία, και οι τρεις Έλληνες ιδρυτές της ήταν ο Νικόλαος Σκουφάς, ο Εμμανουήλ Ξάνθος και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ.
Όπως έγραφε και ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματά του για εκείνη την περίοδο: «Είδα τότε ότι ό,τι κάμωμε, θα το κάμωμε μοναχοί και δεν έχομε ελπίδα καμία από τους ξένους».
Αυτή ήταν η Φιλική Εταιρεία, και οι τρεις Έλληνες ιδρυτές της ήταν ο Νικόλαος Σκουφάς, ο Εμμανουήλ Ξάνθος και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ.
(εικόνα από βίντεο: youtu.be/1P9YaxdR10k)
Αναπαράσταση των Φιλικών που συζητούν την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας, στην Οδησσό το 1814 (commons.wikimedia.org)
Ο τρόπος λειτουργίας της
Η Φιλική Εταιρεία ήταν οργανωμένη με το σύστημα που λειτουργούσαν οι διάφορες μυστικές επαναστατικές οργανώσεις στην Ευρώπη εκείνη την εποχή: τα υποψήφια μέλη δοκιμάζονταν για ένα διάστημα και στην συνέχεια, αφού περνούσαν την δοκιμαστική περίοδο με επιτυχία, ορκίζονταν πίστη στην οργάνωση και εντάσσονταν ως κανονικά μέλη σ' αυτήν.
Η επικοινωνία μεταξύ των μελών της
Οι Φιλικοί δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους: για λόγους ασφάλειας τα περισσότερα μέλη γνώριζαν μόνο τον άνθρωπο ο οποίος τους είχε μυήσει στην Εταιρεία. Επικοινωνούσαν με συνθηματικές φράσεις και έγραφαν σε συνθηματικό αλφάβητο.
Εφοδιαστικά μέλους της Φιλικής Εταιρείας (οι μυστικές ταυτότητες των μελών)
Το μυστικό αλφάβητο των Φιλικών
Το εγκόλπιον του κατηχητή
(Περιείχε ειδικό κρυπτογραφικό κώδικα για την αλληλογραφία και την αμοιβαία αναγνώριση των μελών μεταξύ τους)
Η διεύρυνση της δράσης της - Τα μέλη
Τα πρώτα χρόνια η Φιλική Εταιρεία είχε λίγα μέλη, επειδή οι περισσότεροι από τους πλούσιους εμπόρους των παροικιών της Ευρώπης που πλησίαζαν οι ιδρυτές της ήταν αρνητικοί.
Από το 1817 - 1818 και μετά, που η Εταιρεία ανοίχτηκε σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού, από τους απλούς αγρότες μέχρι τους Φαναριώτες και τους κοτζαμπάσηδες, αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα.
Όταν, μάλιστα, μεταφέρθηκε η έδρα της στην Κωνσταντινούπολη, τότε η στρατολόγηση των μελών της επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον βαλκανικό χώρο.
Στην Φιλική Εταιρεία είχαν μυηθεί πολλοί από τους πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Γρηγόριος Παπαφλέσσας, ο Γεωργάκης Ολύμπιος, ο Αναγνωσταράς και πολλοί άλλοι.
Την οργάνωση βοήθησε αποφασιστικά και ο μεγαλέμπορος Παναγιώτης Σέκερης, προσφέροντας μεγάλο μέρος της περιουσίας του για τους σκοπούς της.
Από το 1817 - 1818 και μετά, που η Εταιρεία ανοίχτηκε σε όλες τις ομάδες του πληθυσμού, από τους απλούς αγρότες μέχρι τους Φαναριώτες και τους κοτζαμπάσηδες, αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα.
Όταν, μάλιστα, μεταφέρθηκε η έδρα της στην Κωνσταντινούπολη, τότε η στρατολόγηση των μελών της επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον βαλκανικό χώρο.
Στην Φιλική Εταιρεία είχαν μυηθεί πολλοί από τους πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Γρηγόριος Παπαφλέσσας, ο Γεωργάκης Ολύμπιος, ο Αναγνωσταράς και πολλοί άλλοι.
Την οργάνωση βοήθησε αποφασιστικά και ο μεγαλέμπορος Παναγιώτης Σέκερης, προσφέροντας μεγάλο μέρος της περιουσίας του για τους σκοπούς της.
Οι αρχηγοί, Η Μεγάλη Αρχή
Οι ιδρυτές της προσπαθούσαν να κινητοποιήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους στον απελευθερωτικό αγώνα, γι' αυτό τον λόγο φρόντιζαν να κρατήσουν την ηγεσία της μυστική –Αόρατη Αρχή την αποκαλούσαν– και διέδιδαν πως από πίσω κρυβόταν μία ισχυρή χώρα.
Εννοείται πως το μυαλό όλων πήγαινε στην Ρωσία η οποία, εκτός του ότι ήταν μία μεγάλη δύναμη της εποχής που βρισκόταν πολύ συχνά σε πόλεμο με τους Οθωμανούς, ήταν και ομόδοξη χώρα.
Εννοείται πως το μυαλό όλων πήγαινε στην Ρωσία η οποία, εκτός του ότι ήταν μία μεγάλη δύναμη της εποχής που βρισκόταν πολύ συχνά σε πόλεμο με τους Οθωμανούς, ήταν και ομόδοξη χώρα.
Στην Ρωσία επίσης πήγαινε και το μυαλό των ιδρυτών της Εταιρείας, γι' αυτό και ο πρώτος στον οποίον απευθύνθηκαν για να αναλάβει την αρχηγία ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας, υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας. Ήθελαν με αυτή την κίνηση να προσδώσουν μεγαλύτεροκύρος και αίγλη στην Εταιρεία και την δράση της. Ο Καποδίστριας, όμως, αρνήθηκε· πίστευε πως οι συνθήκες ήταν τελείως ακατάλληλες για το ξέσπασμα μιας επανάστασης στην οθωμανική αυτοκρατορία. |
Το 1820 ανέθεσαν την αρχηγία στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, στρατηγό και υπασπιστή του τσάρου. Εκείνος δέχτηκε με ενθουσιασμό και ανακηρύχθηκε Γενικός Έφορος της Εταιρείας. Με την προσχώρηση του Υψηλάντη, οι προετοιμασίες για την Μεγάλη Επανάσταση έγιναν πιο έντονες. Οι Φιλικοί σχεδίαζαν να ξεκινήσουν την Επανάσταση ταυτόχρονα στην Μολδοβλαχία και την Πελοπόννησο, δύο περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που βρίσκονταν αρκετά μακριά μεταξύ τους, ώστε να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό στον οθωμανικό στρατό. |
Ζήτησαν επίσης από τους Σέρβους και τους Βουλγάρους, που ήταν υπόδουλοι και αυτοί των Οθωμανών, να επαναστατήσουν.
Ταυτόχρονα, σκέφτονταν πως αν οι Τούρκοι έκαναν επέμβαση στην επαναστατημένη και αυτόνομη Μολδοβλαχία, πολύ πιθανόν να έμπαιναν και οι Ρώσοι στον πόλεμο με την πλευρά των Ελλήνων.
Ταυτόχρονα, σκέφτονταν πως αν οι Τούρκοι έκαναν επέμβαση στην επαναστατημένη και αυτόνομη Μολδοβλαχία, πολύ πιθανόν να έμπαιναν και οι Ρώσοι στον πόλεμο με την πλευρά των Ελλήνων.
Πηγές:
Για την δημιουργία της ανάρτησης, εκτός από τις ήδη αναφερθείσες πηγές και το σχολικό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄, βοήθησαν –χωρίς να ερωτηθούν...– οι ιστότοποι:
Αταξίες στην Άνω Σύρο, Σχολικό βιβλίο Ιστορίας,
και το παλαιό βιβλίο Ιστορίας: Κεφ. 17, (ΟΕΔΒ 2008)
Πηγές εικόνων: Δάσκαλος Κ., wikipedia, Το καραβάκι της Ιστορίας, Η τάξη μας, Αργολική βιβλιοθήκη, Κωδικός Δάσκαλος, Αγωνιστές 1821 -Βιογραφίες
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή pdf) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!