Ε΄ ΤΑΞΗ - ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΝΟΤΗΤΑ Δ΄
22. Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους
Εναλλακτική διδασκαλία του κεφαλαίου
Η ιστορική γραμμή της περιόδου
Α. Οι Βούλγαροι
Οι Βούλγαροι εμφανίστηκαν και εγκαταστάθηκαν στις βόρειες περιοχές του Βυζαντίου στα τέλη του 7ου αι. μ.Χ. Οι Βυζαντινοί τούς επέτρεψαν να εγκατασταθούν εκεί, κάνοντας συμφωνία μαζί τους να φυλάνε τα σύνορα από άλλους εχθρούς.
Στις αρχές του 9ου αιώνα, όταν αρχηγός τους ήταν ο Κρούμος, έσπασαν την συμφωνία και έκαναν επιδρομές έως και την Κωνσταντινούπολη. Οι Βυζαντινοί κατάφερναν να τους απωθούν. Σε μια από τις μάχες σκοτώθηκε και ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Νικηφόρος Α΄.
Στις αρχές του 9ου αιώνα, όταν αρχηγός τους ήταν ο Κρούμος, έσπασαν την συμφωνία και έκαναν επιδρομές έως και την Κωνσταντινούπολη. Οι Βυζαντινοί κατάφερναν να τους απωθούν. Σε μια από τις μάχες σκοτώθηκε και ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Νικηφόρος Α΄.
Οι σχέσεις των Βυζαντινών με τους Βούλγαρους έγιναν ειρηνικές, όταν βασιλιάς τους τα επόμενα χρόνια έγινε ο Βόγορης.
Ο Βόγορης βαφτίστηκε χριστιανός (παίρνοντας το όνομα Μιχαήλ) και έπεισε και τους συμπατριώτες του να κάνουν το ίδιο. Την ίδια περίοδο οι Βούλγαροι πήραν το κυριλλικό αλφάβητο από τους Σλάβους, αποκτώντας κι εκείνοι γραπτή γλώσσα, οργάνωσαν καλύτερα το κράτος τους και ήρθαν πιο κοντά στον τρόπο ζωής και τον πολιτισμό των Βυζαντινών. |
Το βάπτισμα του Βόγορη – Μιχαήλ
Mικρογραφία από βουλγαρικό χειρόγραφο (Βιβλιοθήκη Βατικανού) |
Τα ειρηνικά χρόνια δεν κράτησαν πολύ. Λίγο αργότερα, ο νέος αρχηγός τους, ο Συμεών, ξεκίνησε νέους πολέμους εναντίον του Βυζαντίου.
Οι πόλεμοι συνεχίστηκαν και αργότερα. Στις αρχές του 11ου αιώνα, οι Βούλγαροι με βασιλιά τον Σαμουήλ έκαναν επιδρομές που έφταναν ως την Πελοπόννησο.
Ο Βυζαντινός στρατηγός Νικηφόρος Ουρανός τούς νίκησε στον Σπερχειό ποταμό. Ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ έδωσε το τελειωτικό χτύπημα στον στρατό τους (1014) στο Κλειδί της Μακεδονίας, κοντά στον ποταμό Στρυμόνα. Τους χιλιάδες Βούλγαρους που αιχμαλώτισε, τους γύρισε πίσω στην Βουλγαρία, αφού πρώτα τους τύφλωσε με πρωτοφανή σκληρότητα. Από αυτό το γεγονός τον ονόμασαν αργότερα Βουλγαροκτόνο.
Αφού τύφλωσε τους χιλιάδες αιχμαλώτους, ο Βασίλειος κατέβηκε στην Αθήνα όπου πρόσφερε τα ευχαριστήρια στον ναό της Παναγίας, στον Παρθενώνα...
Μετά από αυτές τις ήττες, το βουλγαρικό κράτος διαλύθηκε και η Βουλγαρία για πολλά χρόνια έγινε βυζαντινή επαρχία.
Β. Οι Ρώσοι
Καθεδρικός Ναός Αγίου Βασιλείου (Μόσχα)
|
Οι Ρώσοι κατέβηκαν από την Σκανδιναβική χερσόνησο και εγκαταστάθηκαν στην Ευρώπη, στην περιοχή της σημερινής Ουκρανίας γύρω στο 600 μ.Χ.
Οι σχέσεις με τους Βυζαντινούς ήταν άλλοτε φιλικές, άλλοτε εχθρικές, ανάλογα με τον Βυζαντινό αυτοκράτορα και τον Ρώσο τσάρο που κυβερνούσαν κάθε περίοδο. Στα μέσα του 10ου αιώνα, όταν ήταν σύμμαχοι με τους Βυζαντινούς εναντίον των Βουλγάρων, κράτησαν για τον εαυτό τους τα εδάφη της αυτοκρατορίας που κατέλαβαν στις μάχες. Οι Βυζαντινοί, κάτω από την αρχηγία του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή, τους πολέμησαν, τους νίκησαν και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στα εδάφη τους. Στα χρόνια που αυτοκράτορας ήταν ο Βασίλειος Β΄, οι Ρώσοι εκχριστιανίστηκαν από τους Βυζαντινούς. Ο εκχριστιανισμός τούς βοήθησε να αποκτήσουν οι ίδιοι και το Βυζάντιο μεγάλη πολιτική, οικονομική και πνευματική ακτινοβολία. Ανάμεσα στα δύο κράτη αναπτύχθηκαν στενοί θρησκευτικοί και πνευματικοί δεσμοί για πολλούς αιώνες. |
Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου
Ένα μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα για εκείνα τα χρόνια
Το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα είναι εμπνευσμένο από την βυζαντινή ιστορία. Η Δέλτα, συνδέοντας τα ιστορικά γεγονότα με τον μύθο, αφηγείται τις περιπέτειες του Κωνσταντίνου, του Μιχαήλ και της Αλεξίας, αναβιώνοντας με μοναδικό τρόπο την ατμόσφαιρα του Βυζαντίου «τον καιρό του Βουλγαροκτόνου». Δολοπλοκίες, κατασκοπία, μεγάλοι έρωτες και εκρηκτική δράση, αποτελούν τα στοιχεία του κλασικού αυτού μυθιστορήματος, που είναι και το πιο γνωστό ιστορικό μυθιστόρημα της συγγραφέως.
Όλα αρχίζουν το βράδυ του Δεκαπενταύγουστου του 1004, όταν οι Βούλγαροι εισβάλλουν στην Αδριανούπολη της Θράκης και κατασφάζουν τον άμαχο και αθώο πληθυσμό, κυριευμένοι από το πάθος τους να κατακτήσουν τα ελληνικά εδάφη. Σ’ αυτήν την επίθεση αιχμαλωτίζουν τον Κωνσταντίνο, γόνο ενός αξιωματούχου της πόλης, τον Μιχαήλ, ξάδερφό του, καθώς και ένα μικρό ορφανό κορίτσι, την Αλεξία.Τα δυο αγόρια, όταν ανδρώνονται στην ξένη χώρα, γίνονται κατάσκοποι για χάρη της πατρίδας τους την οποία υπηρετούν με εξαιρετική γενναιοψυχία και αυταπάρνηση.
Όλα αρχίζουν το βράδυ του Δεκαπενταύγουστου του 1004, όταν οι Βούλγαροι εισβάλλουν στην Αδριανούπολη της Θράκης και κατασφάζουν τον άμαχο και αθώο πληθυσμό, κυριευμένοι από το πάθος τους να κατακτήσουν τα ελληνικά εδάφη. Σ’ αυτήν την επίθεση αιχμαλωτίζουν τον Κωνσταντίνο, γόνο ενός αξιωματούχου της πόλης, τον Μιχαήλ, ξάδερφό του, καθώς και ένα μικρό ορφανό κορίτσι, την Αλεξία.Τα δυο αγόρια, όταν ανδρώνονται στην ξένη χώρα, γίνονται κατάσκοποι για χάρη της πατρίδας τους την οποία υπηρετούν με εξαιρετική γενναιοψυχία και αυταπάρνηση.