ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ)
ΕΝΟΤΗΤΑ Γ΄: Η Ελληνική Επανάσταση (1821-1830)
Κεφ. 16: ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ - Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
Από την αρχή της Τουρκοκρατίας οι Έλληνες προσδοκούσαν στην βοήθεια των ξένων για την απελευθέρωσή τους.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις, όμως, όσες φορές αναμείχθηκαν στα εσωτερικά ζητήματα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, από την εποχή της ναυμαχίας της Ναυπάκτου (1571) ή των Ορλωφικών (1770) ακόμη, ήταν για τα δικά τους συμφέροντα και όχι για την ελληνική ανεξαρτησία.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις, όμως, όσες φορές αναμείχθηκαν στα εσωτερικά ζητήματα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, από την εποχή της ναυμαχίας της Ναυπάκτου (1571) ή των Ορλωφικών (1770) ακόμη, ήταν για τα δικά τους συμφέροντα και όχι για την ελληνική ανεξαρτησία.
|
|
1821: Οι Μεγάλες Δυνάμεις καταδικάζουν την Επανάσταση
Το 1815, οι ηγεμόνες της Αυστρίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας υπέγραψαν μία συνθήκη με την οποίαν αποφάσιζαν να συνεργάζονται από τότε και στο εξής, για να καταστέλλουν τα διάφορα επαναστατικά κινήματα που ξεσπούσαν εκείνο τον καιρό στην Ευρώπη. Την ένωση και την συνεργασία αυτή την ονόμασαν Ιερά Συμμαχία. Τα επόμενα χρόνια προσχώρησαν στην Ένωση εκείνη η Αγγλία και η Γαλλία.
Τα μέλη της Συμμαχίας κράτησαν από την αρχή εχθρική στάση απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση και έσπευσαν να την καταδικάσουν έντονα σε επίσημα συνέδρια το 1821 και το 1822.
Τα μέλη της Συμμαχίας κράτησαν από την αρχή εχθρική στάση απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση και έσπευσαν να την καταδικάσουν έντονα σε επίσημα συνέδρια το 1821 και το 1822.
Μέττερνιχ
|
Την πολιτική της Ιεράς Συμμαχίας εξέφραζε κυρίως ο Μέττερνιχ, πρωθυπουργός της Αυστρίας. Αντίπαλος τού Μέττερνιχ ήταν ο Έλληνας υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος επεδίωκε να πείσει τον τσάρο να βοηθήσει τους Έλληνες. |
Καποδίστριας
|
Δυστυχώς για τους Έλληνες, επικράτησε η πολιτική του Μέττερνιχ· ο τσάρος το 1822 απομάκρυνε από την θέση του τον Καποδίστρια.
Η μεταστροφή των Μεγάλων Δυνάμεων υπέρ των Ελλήνων
Από τον τρίτο χρόνο της Επανάστασης η κατάσταση άρχισε να αλλάζει:
Όλοι αυτοί οι λόγοι έκαναν τις ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες να πάρουν σιγά σιγά θέση υπέρ του ελληνικού Αγώνα.
Η Ρωσία, ως ορθόδοξη και ομόδοξη με τους Έλληνες χώρα έβλεπε τον εαυτό της σαν συνεχιστή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και αναμειγνυόταν όλο και πιο πολύ στην ελληνική υπόθεση.
Οι υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις, από την άλλη, δεν ήθελαν να παραμεριστεί η παρουσία τους στα Βαλκάνια και να δουν την Ρωσία να κυριαρχεί στην περιοχή.
- Ο αγώνας των Ελλήνων προκάλεσε την συμπάθεια αλλά και τον θαυμασμό των πολιτών των ευρωπαϊκών κρατών και δημιούργησε ένα ισχυρό φιλελληνικό ρεύμα.
- Οι Μεγάλες Δυνάμεις ανταγωνίζονταν μεταξύ τους, επειδή η κάθε μία είχε διαφορετικά συμφέροντα πάνω στην βαλκανική χερσόνησο. Η κάθε Δύναμη δηλαδή, χωριστά, επεδίωκε να αποκτήσει έλεγχο επάνω στα μελλοντικά κράτη που θα δημιουργούνταν από την διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας (που την έβλεπαν να έρχεται).
- Οι Έλληνες τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης, είχαν συνεχείς επιτυχίες απέναντι στους Οθωμανούς και αυτό έδειχνε πως σύντομα θα κατακτούσαν την ανεξαρτησία τους.
Όλοι αυτοί οι λόγοι έκαναν τις ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες να πάρουν σιγά σιγά θέση υπέρ του ελληνικού Αγώνα.
Η Ρωσία, ως ορθόδοξη και ομόδοξη με τους Έλληνες χώρα έβλεπε τον εαυτό της σαν συνεχιστή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και αναμειγνυόταν όλο και πιο πολύ στην ελληνική υπόθεση.
Οι υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις, από την άλλη, δεν ήθελαν να παραμεριστεί η παρουσία τους στα Βαλκάνια και να δουν την Ρωσία να κυριαρχεί στην περιοχή.
1824: Τα δάνεια της "Ανεξαρτησίας"
Επειδή οι ανάγκες της Επανάστασης σε χρήματα ήταν μεγάλες, και επειδή τα χρήματα που μαζεύονταν ως εισφορές προς τον Αγώνα δεν έφταναν, οι Έλληνες ταξίδεψαν το 1824 μέχρι την Αγγλία για να ζητήσουν δανεικά.
Η Αγγλία, πράγματι, έδωσε τα πρώτα δύο δάνεια, τα δάνεια της Ανεξαρτησίας όπως έγιναν γνωστά, αρχίζοντας με αυτόν τον τρόπο, επίσημα, να επεμβαίνει στα εσωτερικά των Ελλήνων.
Οι Έλληνες δανείστηκαν με τα δύο πρώτα δάνεια, συνολικά, 2.800.000 λίρες (άσχετα αν τα περισσότερα τα κράτησαν οι δανειστές και στην Ελλάδα έφτασαν μόνον 1.124.000 λίρες, κι απ' αυτό το ποσόν το μεγαλύτερο μέρος ξοδεύτηκε για τις "ανάγκες" του εμφυλίου πολέμου...).
Η Αγγλία, πράγματι, έδωσε τα πρώτα δύο δάνεια, τα δάνεια της Ανεξαρτησίας όπως έγιναν γνωστά, αρχίζοντας με αυτόν τον τρόπο, επίσημα, να επεμβαίνει στα εσωτερικά των Ελλήνων.
Οι Έλληνες δανείστηκαν με τα δύο πρώτα δάνεια, συνολικά, 2.800.000 λίρες (άσχετα αν τα περισσότερα τα κράτησαν οι δανειστές και στην Ελλάδα έφτασαν μόνον 1.124.000 λίρες, κι απ' αυτό το ποσόν το μεγαλύτερο μέρος ξοδεύτηκε για τις "ανάγκες" του εμφυλίου πολέμου...).
Γελοιογραφία της εποχής: Τα δάνεια προς την Ελλάδα ήταν εύκολος τρόπος πλουτισμού για τους τραπεζίτες (www.efsyn.gr)
23 Μαρτίου/4 Απριλίου 1826:
Πρωτόκολλο της Πετρούπολης (η πρώτη αναγνώριση)
Στις 23 Μαρτίου/4 Απριλίου 1826 (δύο εβδομάδες σχεδόν πριν την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου) η Αγγλία και η Ρωσία υπέγραψαν το πρωτόκολλο της Πετρούπολης.
Ήταν η πρώτη φορά που σε διπλωματικό έγγραφο αναφερόταν το όνομα "Ελλάδα", ήταν το πρώτο διεθνές έγγραφο δηλαδή που αναγνώριζε πολιτική ύπαρξη στην Ελλάδα.
Λίγο αργότερα η Γαλλία, μπροστά στον κίνδυνο να χάσει την επιρροή της στην νότια Ευρώπη, πήρε και αυτή θέση υπέρ των Ελλήνων.
Εκτός, λοιπόν, από την Αυστρία, η οποία για τους δικούς της λόγους ήταν σταθερά προσανατολισμένη εναντίον της Ελληνικής Επανάστασης, οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις –Ρωσία, Αγγλία, Γαλλία– τελικά συνασπίστηκαν προκειμένου να βοηθήσουν τους Έλληνες· όχι όμως από φιλελληνικά αισθήματα, όπως είδαμε, αλλά για την ικανοποίηση των δικών τους συμφερόντων.
Ήταν η πρώτη φορά που σε διπλωματικό έγγραφο αναφερόταν το όνομα "Ελλάδα", ήταν το πρώτο διεθνές έγγραφο δηλαδή που αναγνώριζε πολιτική ύπαρξη στην Ελλάδα.
Λίγο αργότερα η Γαλλία, μπροστά στον κίνδυνο να χάσει την επιρροή της στην νότια Ευρώπη, πήρε και αυτή θέση υπέρ των Ελλήνων.
Εκτός, λοιπόν, από την Αυστρία, η οποία για τους δικούς της λόγους ήταν σταθερά προσανατολισμένη εναντίον της Ελληνικής Επανάστασης, οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις –Ρωσία, Αγγλία, Γαλλία– τελικά συνασπίστηκαν προκειμένου να βοηθήσουν τους Έλληνες· όχι όμως από φιλελληνικά αισθήματα, όπως είδαμε, αλλά για την ικανοποίηση των δικών τους συμφερόντων.
6 Ιουλίου 1827:
Συνθήκη του Λονδίνου (κατάκτηση αυτονομίας)
Στις 6 Ιουλίου 1827 η Ρωσία, η Αγγλία και η Γαλλία υπέγραψαν την Συνθήκη του Λονδίνου, με την οποίαν αποφάσιζαν να δημιουργηθεί μία περιορισμένη ελληνική περιοχή, που θα ήταν αυτόνομη αλλά με φορολογική υποτέλεια στον σουλτάνο, και υποχρέωναν τους Οθωμανούς να την εφαρμόσουν.
Ήταν η πρώτη ουσιαστική κίνηση των Μεγάλων Δυνάμεων για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των Ελλήνων.
Ήταν η πρώτη ουσιαστική κίνηση των Μεγάλων Δυνάμεων για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των Ελλήνων.
Το κείμενο της Συνθήκης του Λονδίνου
Η άρνηση των Οθωμανών να εφαρμόσουν την συνθήκη οδήγησε στην ναυμαχία του Ναβαρίνου, το πρώτο πολεμικό γεγονός που έδειξε επίσημα την επιθυμία των Μεγάλων Δυνάμεων να επέμβουν υπέρ των Ελλήνων.
Η ναυμαχία του Ναβαρίνου (8 Οκτωβρίου 1827)
4/16 Nοεμβρίου 1828:
Πρωτόκολλο του Λονδίνου (πρώτος καθορισμός των συνόρων)
Στις 4/16 Nοεμβρίου 1828, με πρωτόκολλο που υπεγράφη στο Λονδίνο, ορίστηκε πως το αυτόνομο ελληνικό κράτος θα περιελάμβανε την Πελοπόννησο και τις Κυκλάδες.
Η σημαντικότερη ημερομηνία όμως για τους Έλληνες ήταν η 22α Ιανουαρίου/3η Φεβρουαρίου 1830.
Η σημαντικότερη ημερομηνία όμως για τους Έλληνες ήταν η 22α Ιανουαρίου/3η Φεβρουαρίου 1830.
22 Ιανουαρίου/3 Φεβρουαρίου 1830:
Συνθήκη του Λονδίνου (Η Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος)
|
|
Γκουγκενμπέργκερ: "Η υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου από τους εκπροσώπους της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας"
(Τοιχογραφία στο κτίριο της ελληνικής Βουλής)
(Τοιχογραφία στο κτίριο της ελληνικής Βουλής)
Εκείνη την ημέρα (22 Ιανουαρίου/3 Φεβρουαρίου 1830), μεταξύ των τριών Μεγάλων Δυνάμεων (Ρωσίας, Αγγλίας, Γαλλίας) υπεγράφη το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, γνωστό σ' εμάς ως Πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας της Ελλάδας.
Ήταν η πρώτη επίσημη διπλωματική πράξη που αναγνώριζε την Ελλάδα ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος.
(Καλά! λέμε και κανένα αστείο να περνά η ώρα!...
Όχι και τόσο ανεξάρτητο... ούτε τόσο κυρίαρχο, αφού το Πρωτόκολλο ανέφερε πως η Ελλάδα όφειλε την ύπαρξή της στις ενέργειες των τριών Δυνάμεων και, μια που ήταν πλήρως εξαρτημένη οικονομικά απ' αυτές, όφειλε να τις υπακούει χωρίς να έχει το δικαίωμα να αγνοεί τις εντολές τους.
Με πιο απλά λόγια, η Ελλάδα στις 3 Φεβρουαρίου 1830 κατέκτησε μία εξαρτημένη ανεξαρτησία...)
Τα σύνορα του νέου κράτους ορίστηκαν να είναι η νοητή γραμμή Αχελώου - Σπερχειού.
Ο Καποδίστριας όμως, κυβερνήτης της Ελλάδας από τον Ιανουάριο του 1828, ως ικανός διπλωμάτης που ήταν κατάφερε να αφήσει το θέμα των συνόρων ανοικτό και ασαφές.
Ήταν η πρώτη επίσημη διπλωματική πράξη που αναγνώριζε την Ελλάδα ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος.
(Καλά! λέμε και κανένα αστείο να περνά η ώρα!...
Όχι και τόσο ανεξάρτητο... ούτε τόσο κυρίαρχο, αφού το Πρωτόκολλο ανέφερε πως η Ελλάδα όφειλε την ύπαρξή της στις ενέργειες των τριών Δυνάμεων και, μια που ήταν πλήρως εξαρτημένη οικονομικά απ' αυτές, όφειλε να τις υπακούει χωρίς να έχει το δικαίωμα να αγνοεί τις εντολές τους.
Με πιο απλά λόγια, η Ελλάδα στις 3 Φεβρουαρίου 1830 κατέκτησε μία εξαρτημένη ανεξαρτησία...)
Τα σύνορα του νέου κράτους ορίστηκαν να είναι η νοητή γραμμή Αχελώου - Σπερχειού.
Ο Καποδίστριας όμως, κυβερνήτης της Ελλάδας από τον Ιανουάριο του 1828, ως ικανός διπλωμάτης που ήταν κατάφερε να αφήσει το θέμα των συνόρων ανοικτό και ασαφές.
α. Σύνορα του 1830, β. Σύνορα του 1832 (Ψηφιακό Σχολείο)
18/30 Aυγούστου 1832:
Πρωτόκολλο του Λονδίνου (Ο τελικός διακανονισμός των συνόρων)
Δυο χρόνια αργότερα, στις 18/30 Αυγούστου 1832 οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις και η Οθωμανική αυτοκρατορία υπογράφουν ένα νέο πρωτόκολλο στο Λονδίνο, κατά το οποίο έγινε ο τελικός διακανονισμός των συνόρων της Ελλάδας.
Το νέο ανεξάρτητο (που λέει ο λόγος...) ελληνικό κράτος θα περιελάμβανε την Πελοπόννησο, τις Κυκλάδες, την Εύβοια, τις Σποράδες και την Στερεά Ελλάδα, και θα εκτεινόταν προς τα βόρεια μέχρι την νοητή γραμμή Μαλιακού - Αμβρακικού κόλπου.
Αυτά τα σύνορα θα παραμείνουν σταθερά μέχρι το 1864 που η Αγγλία θα παραχωρήσει στην Ελλάδα τα Επτάνησα, όπως θα δούμε αργότερα.
Πηγές:
Για την δημιουργία της ανάρτησης, εκτός από τις ήδη αναφερθείσες πηγές και το σχολικό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄,
βοήθησαν –χωρίς να ερωτηθούν...– οι ιστότοποι:
Τελευταίο Κουδούνι
Αταξίες στην Άνω Σύρο
Ίδρυμα Μείζονος Πολιτισμού - 1
Ίδρυμα Μείζονος Πολιτισμού - 2
Εφημερίδα "Ριζοσπάστης"
www.topontiki.gr
καθώς και το παλαιό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄, Κεφ. 30 (ΟΕΔΒ 2009)
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή word) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή pdf) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!
Το νέο ανεξάρτητο (που λέει ο λόγος...) ελληνικό κράτος θα περιελάμβανε την Πελοπόννησο, τις Κυκλάδες, την Εύβοια, τις Σποράδες και την Στερεά Ελλάδα, και θα εκτεινόταν προς τα βόρεια μέχρι την νοητή γραμμή Μαλιακού - Αμβρακικού κόλπου.
Αυτά τα σύνορα θα παραμείνουν σταθερά μέχρι το 1864 που η Αγγλία θα παραχωρήσει στην Ελλάδα τα Επτάνησα, όπως θα δούμε αργότερα.
Πηγές:
Για την δημιουργία της ανάρτησης, εκτός από τις ήδη αναφερθείσες πηγές και το σχολικό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄,
βοήθησαν –χωρίς να ερωτηθούν...– οι ιστότοποι:
Τελευταίο Κουδούνι
Αταξίες στην Άνω Σύρο
Ίδρυμα Μείζονος Πολιτισμού - 1
Ίδρυμα Μείζονος Πολιτισμού - 2
Εφημερίδα "Ριζοσπάστης"
www.topontiki.gr
καθώς και το παλαιό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄, Κεφ. 30 (ΟΕΔΒ 2009)
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή word) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή pdf) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!
