Ε΄ ΤΑΞΗ - ΙΣΤΟΡΙΑ - ΕΝΟΤΗΤΑ Β΄
10. Το Παλάτι, ο Ιππόδρομος και οι Δήμοι
Το πιο σημαντικό από τα έργα που έφτιαξε ο Κωνσταντίνος στην νέα πρωτεύουσα ήταν...
Το ιερό παλάτι
Απλωνόταν σε ένα πολύ μεγάλο οικοδομικό τετράγωνο, αφού, εκτός από την κατοικία του αυτοκράτορα, υπήρχαν στο εσωτερικό του κτήρια που στέγαζαν τις κρατικές υπηρεσίες, αίθουσες εκδηλώσεων, αίθουσες φιλοξενίας, εκκλησίες, κτήρια στα οποία έμεναν και εργάζονταν οι τεχνίτες που το συντηρούσαν και κτήρια για την διαμονή της φρουράς.
Το παλάτι της Δάφνης, το αρχαιότερο τμήμα του Παλατιού
Το Αυγουσταίον ήταν πλατεία νότια της Κωνσταντινούπολης, κατά κάποιον τρόπο προαύλιο του παλατιού
Όλα αυτά συνδέονταν με εσωτερικές αυλές και κήπους οι οποίοι ήταν διακοσμημένοι με κρήνες, έργα τέχνης, ψηφιδωτά, αλλά και με σπάνια φυτά και άνθη.
Φυσική συνέχεια και προέκταση του παλατιού ήταν...
Ο ιππόδρομος
Αν και ήταν μακρόστενος, είχε ως πρότυπο κατασκευής το Κολοσσαίον της Ρώμης. Εκτιμάται πως χωρούσε περίπου 100.000 θεατές.
Στις μαρμάρινες κερκίδες του χιλιάδες θεατές συγκεντρώνονταν αρκετές φορές τον χρόνο για να απολαύσουν ιπποδρομίες (το αγαπημένο αγώνισμα των Βυζαντινών), αλλά και άλλους αγώνες και εκδηλώσεις.
Στο βορειοανατολικό άκρο του υπήρχαν δώδεκα θύρες, εξοπλισμένες με έναν μηχανισμό που επέτρεπε το ταυτόχρονο άνοιγμά τους. Από αυτές τις θύρες έβγαιναν τα άρματα για τον αγώνα.
Πάνω από την αφετηρία ήταν τοποθετημένα τέσσερα χαλκόχρυσα άλογα, φιλοτεχνημένα από τον φημισμένο γλύπτη Λύσιππο (~390-330 π.Χ.) από την Σικυώνα.
Αν και με κάποια επιφύλαξη για την εγκυρότητα των πληροφοριών (αφού τόσα χρόνια που έχουν περάσει από τότε ούτε τα ίδια δεν θυμούνται πού έχουν πάει!) φαίνεται πως τα τέσσερα άλογα έχουν γυρίσει όλη την Ευρώπη, σε μια δική τους μοναχική ιπποδρομία...
Κατά μία υπόθεση, τα μετέφεραν οι Ρόδιοι ως αφιέρωμα στο μαντείο των Δελφών. Από εκεί, το 62 μ.Χ. τα πήρε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρων και τα έστησε στην Ρώμη, στον λόφο του Καπιτωλίου, πάνω σε μια αψίδα. Από εκεί, μεταφέρθηκε αργότερα στην αψίδα του Τραϊανού, πάλι στην Ρώμη, όπου και παρέμειναν εκεί μέχρι το 330 μ.Χ. οπότε ο Μ. Κωνσταντίνος τα πήρε, μαζί με πάρα πολλά άλλα έργα τέχνης, για να στολίσει την νέα του πρωτεύουσα, την Κωνσταντινούπολη.
Κατά μία άλλη υπόθεση, τα μετέφερε ο Θεοδόσιος (ο Α΄; ο Β΄;) από την Χίο στην Κωνσταντινούπολη.
Όποια και να είναι η αλήθεια, τΤο καινούριο τους σπίτι ήταν στον ιππόδρομο, για να συμβολίζουν τα τέσσερα χρυσά άλογα του άρματος του ήλιου, που με την σειρά τους συμβόλιζαν τις τέσσερις εποχές.
Μετά από 1000 περίπου χρόνια, το 1204, οι Βενετοί Σταυροφόροι που κυρίευσαν και λεηλάτησαν την Βασιλεύουσα πήραν τα άλογα και τα μετέφεραν στην Βενετία. Το 1254 τα τοποθέτησαν μπροστά από την βασιλική του Αγίου Μάρκου.
Το 1797, όταν ο Μέγας Ναπολέων κατέλαβε την Βενετία, μετέφερα τα άλογα στο Παρίσι. Όταν έπεσε ο Ναπολέων από την εξουσία, οι Γάλλοι τα επέστρεψαν στους διαμαρτυρόμενους Ιταλούς, οι οποίοι τα τοποθέτησαν πάλι στην βασιλική του Αγίου Μάρκου, όπου και βρίσκονται μέχρι σήμερα (για την ακρίβεια, τα αντίγραφά τους αφού, εξαιτίας της μόλυνσης της ατμόσφαιρας, κινδύνευαν να πάθουν ανεπανόρθωτες βλάβες και από το 1980 φυλάσσονται στο Μουσείο)
(Τις πληροφορίες τις βρήκαμε στο scribd.com)
Παζλ: Συναρμολογήστε τα άλογα του Λυσίππου
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
Ιππόδρομος - ξενάγηση: συνέχεια
Στο κέντρο της αρένας βρισκόταν μία μαρμάρινη νησίδα, γύρω από την οποίαν έτρεχαν τα άλογα.
Στις κερκίδες των επισήμων παρευρισκόταν πολλές φορές και ο ίδιος ο αυτοκράτορας.
Η είσοδος του αυτοκράτορα στον ιππόδρομο γινόταν από αυτήν την πύλη
Ιπποδρομίες γίνονταν και σε έκτακτες περιπτώσεις, για να γιορταστούν ευχάριστα γεγονότα ή να τιμηθούν ξένοι άρχοντες ή πρεσβείες.
Σκηνές από τον ιππόδρομο (βίντεο - ψηφιακή αναπαράσταση)
Πηγή: youtu.be/JTXzIPgR_zw)
Οι Δήμοι
Την οργάνωση των ιπποδρομιών ο αυτοκράτορας την είχε αναθέσει στους Δήμους. Οι Δήμοι είχαν ξεκινήσει από τα παλιά χρόνια ως αθλητικά σωματεία, με μέλη και οπαδούς ανθρώπους που τους άρεσαν οι ιππικοί αγώνες. Ανάλογα, μάλιστα με τα χρώματα των στολών τους ονομάζονταν Πράσινοι, Βένετοι (Γαλάζιοι), Κόκκινοι και Λευκοί. Τα πιο σημαντικά σωματεία ήταν οι Πράσινοι και οι Βένετοι.
Σιγά-σιγά, με τα χρόνια οι Δήμοι απέκτησαν πολιτική ισχύ και αργότερα οργανώθηκαν σαν «παραστρατιωτικά» σώματα: Τους χρησιμοποιούσε το κράτος σε δημόσια έργα ή, ακόμα, για την άμυνα της Κωνσταντινούπολης, σε δύσκολους καιρούς. Μάλιστα οι αρχηγοί τους, οι «δήμαρχοι», από μια εποχή και μετά διορίζονταν από τον ίδιο τον αυτοκράτορα.
Κάθε Δήμος είχε ως υποστηρικτές ανθρώπους από συγκεκριμένες κοινωνικές τάξεις: τους Βένετους τους υποστήριζαν οι πλούσιοι, ενώ τους Πράσινους τα μεσαία και φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού.
Έτσι, λοιπόν, οι αγώνες στον ιππόδρομο σταδιακά απέκτησαν ιδιαίτερη πολιτική σημασία. Εκεί ο λαός, κάθε φορά πριν από την έναρξη των αγώνων, εκδήλωνε με ζητωκραυγές και πολιτικά συνθήματα την γνώμη του για την κυβερνητική πολιτική.
Γι’ αυτό και οι Δήμοι χαρακτηρίστηκαν ως το τελευταίο προπύργιο των δημοκρατικών ελευθεριών στο Βυζάντιο.