21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1967 - 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974
Μικρό εικονογραφημένο αφιέρωμα στην 7χρονη δικτατορία και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου
Α΄ ΜΕΡΟΣ: Η ΧΟΥΝΤΑ
Οι πρωταγωνιστές της χούντας
21 Απριλίου 1967: Ο συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος και μια ομάδα αξιωματικών του στρατού κάνουν πραξικόπημα (για να προλάβουν την χώρα να μην πέσει στον γκρεμό, είπαν...) και αναλαμβάνουν, χωρίς να τους καλέσει κανείς, την διακυβέρνηση της χώρας.
Η ...αγία τριάδα της Χούντας: Στυλιανός Παττακός, Γεώργιος Παπαδόπουλος, Νικόλαος Μακαρέζος
Η δημοκρατία πεθαίνει...
Έρχεται μία σκληρή δικτατορία που κρατά 7 χρόνια.
7 χρόνια, που στους περισσότερους Έλληνες φάνηκαν 7 αιώνες...
Την χώρα, τα επτά αυτά χρόνια, την διοικούσαν άνθρωποι σαν τους παρακάτω:
Παπαδόπουλος
(ο άνθρωπος που ξεκίνησε όλη εκείνη την καταστροφή...) Παττακός
Ο επονομαζόμενος και "Μυστράκιας", επειδή γυρνούσε όλη την Ελλάδα μ' ένα μυστρί στο χέρι, εγκαινιάζοντας διάφορα έργα, για να δείχνει ότι η χούντα ξανακτίζει την Ελλάδα! Η εικόνα του με το μυστρί είχε γίνει ανέκδοτο στα χρόνια της χούντας (στα κρυφά, αφού στα φανερά......). |
Ιωαννίδης
(Κοιτάζοντας το βλέμμα του, δεν χρειάζεται άλλος σχολιασμός...) Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος
(ο διαβόητος διοικητής τού ΕΑΤ-ΕΣΑ...) |
Η αρχή της χούντας
Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου 1967, από το Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων στην περιοχή της σημερινής Πανεπιστημιούπολης, ξεκινούν μερικά τανκς για να καταλάβουν μερικά σημεία της Αθήνας, όπως την Βουλή.
Τις επόμενες ώρες κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος και η χούντα αρχίζει να δείχνει τα δόντια της:
Δίνει το δικαίωμα στην αστυνομία να μπαίνει ελεύθερα σε σπίτια και να κάνει έρευνα, καθώς και να συλλαμβάνει οποιονδήποτε χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν και να τον κρατάει στην φυλακή για όσο διάστημα θέλει.
(youtu.be/zuNlL1vfhnQ?si=E1E2M2zxtdesCN-p)
Η γελοιότητα της χούντας
Μία από τις πιο γελοίες στιγμές της χούντας -φυσιολογική όμως για τους χουντικούς, αφού θεωρούσαν πως ήταν οι απόλυτοι άρχοντες, ακόμα και στο ποδόσφαιρο- ήταν και αυτό που δείχνει η διπλανή φωτογραφία. Είναι 22 Νοεμβρίου 1967 -όταν η χούντα ήταν πάνω στις δόξες της- και παίζουν Παναθηναϊκός - Ολυμπιακός στην Λεωφόρο. Στην μέση του β΄ ημιχρόνου, κι ενώ είχαν προηγηθεί κάποιες σκληρές φάσεις με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Σιδέρη του Ολυμπιακού, εμφανίζεται ξαφνικά μέσα στο γήπεδο ένας αστυνομικός, πάει προς τον Σιδέρη και τον ειδοποιεί να πάει προς τις κερκίδες των επισήμων. Ο Σιδέρης πηγαίνει (δεν μπορούσε να κάνει κι αλλιώς - αστυνομικός τον φώναξε!) και βλέπει τον Παττακό που του κάνει παρατήρηση να παίζει πιο μαλακά!!! |
Για όσους δυσκολεύονται να πιστέψουν την φωτογραφία, παραθέτουμε τα ρεπορτάζ από δύο αθλητικές εφημερίδες της 23ης Νοεμβρίου 1967:
Η χούντα, προσπαθώντας να διαφημίσει τον εαυτό της, οργάνωνε κάτι αστείες γιορτές στο Παναθηναϊκό Στάδιο, με τεράστιες κακόγουστες καρναβαλικές κατασκευές, όπως τον τεράστιο φοίνικα (το "πουλί της χούντας", που θα δούμε παρακάτω) στην παρακάτω φωτογραφία, και έναν δυστυχισμένο φαντάρο μπροστά του να στέκεται όρθιος (πάνω φωτογραφία), ή αστυνομικούς να στέκονται σαν μαζορέτες μέσα σε τεράστιους κύκλους (κάτω φωτογραφία)!
Η τρομοκρατία της χούντας - Το ξύλο - Τα βασανιστήρια
Οι χουντικοί επενέβαιναν παντού, μέχρι και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, όπως για παράδειγμα να υποχρεώνουν τα αγόρια να κουρεύονται με "στρατιωτικό" κούρεμα, ή να βγάζουν νόμους με τους οποίους απαγόρευαν τις μίνι φούστες στις γυναίκες! Το απόσπασμα από μια εφημερίδα της 24ης Απριλίου 1967 το λέει με σαφήνεια... |
Παντού επικρατούσε τρομοκρατία.
Όποιους αντιδρούσαν, τους πήγαιναν στην φυλακή...
...και φυλακή τις πιο πολλές φορές σήμαινε βασανιστήρια!
Η ταράτσα του κτηρίου της Γενικής Ασφάλειας, το κολαστήριο της οδού Μπουμπουλίνας (έχει κατεδαφιστεί σήμερα) έμεινε στην ιστορία ως χώρος βασανιστηρίων.
Η ταράτσα της "Μπουμπουλίνας":
Η ταράτσα του κτηρίου της Γενικής Ασφάλειας, το κολαστήριο της οδού Μπουμπουλίνας (έχει κατεδαφιστεί σήμερα) έμεινε στην ιστορία ως χώρος βασανιστηρίων.
Η ταράτσα της "Μπουμπουλίνας":
Ήταν τόσο σκληρά τα βασανιστήρια, που πολλοί εύχονταν να πεθάνουν για να γλιτώσουν.
Για αυτόν τον χώρο βασανιστηρίων έχει γράψει το "Σφαγείο" ο Μίκης Θεοδωράκης:
(youtu.be/SmuppLgC1iQ?si=kq-u-58zOQTlMpuJ)
Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Περικλής Κοροβέσης μιλάει για τα βασανιστήρια που υπέστη επί χούντας.
Βασανιστήρια που, όταν τα έκανε γνωστά, έγιναν η αιτία να καταδικαστεί η χούντα από την Ευρώπη.
(youtu.be/sGuB202jfaI?si=niRELFa1Dgl-xn0-)
Πολλοί άνθρωποι έμειναν ανάπηροι από το ξύλο και τα βασανιστήρια της χούντας, όπως ο διπλανός εικονιζόμενος, ο Σπύρος Μουστακλής.
Ο Σπύρος Μουστακλής ήταν αξιωματικός του ελληνικού στρατού (ταγματάρχης), αλλά έκανε το "λάθος" να συμμετάσχει στο "κίνημα του ναυτικού", μία πράξη αντίστασης στην χούντα από δημοκρατικούς αξιωματικούς. Είχε την ατυχία να συλληφθεί και να βασανιστεί άγρια από ανθρώπους (λέμε τώρα...) σαν τον Θεοφιλογιαννάκο πιο πάνω... Από το πολύ ξύλο έμεινε παράλυτος για κάμποσα χρόνια και άλαλος για όλη του την ζωή. Αυτός ήταν ένα από τα πολύ γνωστά θύματα της χούντας. Υπήρχαν όμως και χιλιάδες άλλοι άνθρωποι, απλοί, άγνωστοι, που πέρασαν την ζωή τους με διάφορες αναπηρίες από το πολύ ξύλο και τα άγρια βασανιστήρια στα μπουντρούμια της Στρατιωτικής Αστυνομίας (Ε.Σ.Α.) |
Άλλους ανθρώπους που ήταν ενάντιοι στην χούντα τούς έστελναν εξορία.
Τους πήγαιναν δηλαδή να ζήσουν για κάποια χρόνια σε μικρά απομονωμένα νησιά ή ξερονήσια, όπου τους παρακολουθούσαν όλη μέρα, ή τους είχαν φυλακισμένους. Και βέβαια, στα ξερονήσια δεν έκαναν διακοπές. Το ξύλο, τα βασανιστήρια και η τρομοκρατία ήταν καθημερινά φαινόμενα...
Τα σύμβολα και η προπαγάνδα της χούντας
Σύνθημα της χούντας (έτσι επικράτησε να λέγεται από τον λαό η ομάδα αυτή των στρατιωτικών) ήταν το "Ελλάς, Ελλήνων, Χριστιανών".
Δηλαδή πίστευαν, υποτίθεται, σε μία Ελλάδα η οποία θα αποτελούνταν μόνο από Έλληνες (Έλληνες του γούστου των χουντικών, βέβαια! Όχι ό,τι κι ό,τι...) και μόνο από χριστιανούς (έτσι όπως εννοούσαν τον χριστιανισμό οι δικτάτορες).
Δηλαδή πίστευαν, υποτίθεται, σε μία Ελλάδα η οποία θα αποτελούνταν μόνο από Έλληνες (Έλληνες του γούστου των χουντικών, βέβαια! Όχι ό,τι κι ό,τι...) και μόνο από χριστιανούς (έτσι όπως εννοούσαν τον χριστιανισμό οι δικτάτορες).
Η χούντα είχε πάρει με το μέρος της και ένα μεγάλο μέρος της Εκκλησίας.
Σύμβολο της χούντας ήταν μία εικόνα που παρίστανε έναν φοίνικα (μυθολογικό πουλί) ο οποίος ξαναγεννιέται μέσα από τις στάχτες του, και σε πρώτο πλάνο έδειχνε έναν Έλληνα φαντάρο (για "να παινέψουν οι πραξικοπηματίες και το σπίτι τους" αφού ήταν και οι ίδιοι στρατιωτικοί).
Εννοούσαν, δηλαδή, πως η Ελλάδα θα ξαναγεννηθεί (χάρη στους χουντικούς!) μέσα από τις στάχτες της με την βοήθεια του στρατού...
Αυτό ήταν το σύμβολο της χούντας, το "πουλί της χούντας", όπως το ονόμαζε ο λαός...
...ο οποίος με τα μάτια της ψυχής του το έβλεπε κάπως έτσι:
...ο οποίος με τα μάτια της ψυχής του το έβλεπε κάπως έτσι:
Η αντίσταση στην χούντα
Μετά από το πρώτο πάγωμα, οι Έλληνες άρχισαν να αντιδρούν στην δικτατορία του Παπαδόπουλου.
Όλοι;
Όχι!
Κάποιοι είχαν συμφέρον να υπάρχει δικτατορία στην Ελλάδα.
Κάποιοι άλλοι βολεύονταν με αυτό το καθεστώς.
Πολλοί άνθρωποι δεν συμφωνούσαν, αλλά δίσταζαν να κάνουν κάτι για να έρθει ξανά η δημοκρατία στην χώρα μας,
είτε επειδή κοιτούσαν μόνο τον εαυτό τους και ήθελαν να έχουν την ησυχία τους,
είτε επειδή φοβούνταν για την ζωή τους ή την ζωή της οικογένειάς τους,
είτε, απλώς, επειδή δεν είχαν την δύναμη να αντέξουν τις φυλακίσεις, τους διωγμούς, τα βασανιστήρια...
(Το' χει πει άλλωστε και ο ποιητής μας, ο Ανδρέας Κάλβος: "Θέλει αρετήν και τόλμη η ελευθερία".)
Έτσι ο κλήρος της αντίστασης ενάντια στην δικτατορία έπεσε σε λίγους ανθρώπους, πιο νέους και πιο θαρραλέους.
Όλοι;
Όχι!
Κάποιοι είχαν συμφέρον να υπάρχει δικτατορία στην Ελλάδα.
Κάποιοι άλλοι βολεύονταν με αυτό το καθεστώς.
Πολλοί άνθρωποι δεν συμφωνούσαν, αλλά δίσταζαν να κάνουν κάτι για να έρθει ξανά η δημοκρατία στην χώρα μας,
είτε επειδή κοιτούσαν μόνο τον εαυτό τους και ήθελαν να έχουν την ησυχία τους,
είτε επειδή φοβούνταν για την ζωή τους ή την ζωή της οικογένειάς τους,
είτε, απλώς, επειδή δεν είχαν την δύναμη να αντέξουν τις φυλακίσεις, τους διωγμούς, τα βασανιστήρια...
(Το' χει πει άλλωστε και ο ποιητής μας, ο Ανδρέας Κάλβος: "Θέλει αρετήν και τόλμη η ελευθερία".)
Έτσι ο κλήρος της αντίστασης ενάντια στην δικτατορία έπεσε σε λίγους ανθρώπους, πιο νέους και πιο θαρραλέους.
Η πρώτη σημαντική πράξη αντίστασης ήταν η απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα από τον Αλέξανδρο Παναγούλη.
Αποτυγχάνει, συλλαμβάνεται, βασανίζεται, πραγματικά πολύ άγρια, αλλά αντέχει. Όπως είχε πεί αργότερα "Δεν επιδίωξα να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Δεν είμαι ικανός να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Επιδίωξα να σκοτώσω έναν τύραννο". |
Αλέκος Παναγούλης
|
Οι μαθητές αντιδρούσαν κι αυτοί με τον τρόπο τους.
Στο παρακάτω βίντεο βλέπουμε τον Παπαδόπουλο να προσπαθεί να βγάλει λόγο στους μαθητές (πάλι στο Παναθηναϊκό Στάδιο) και αυτοί να αντιδρούν ζητωκραυγάζοντας όλη την ώρα, με αποτέλεσμα ο δικτάτορας να μην μπορεί να αρθρώσει ούτε μία πρόταση!
(youtu.be/ctPvj_hWIJo)
Β΄ ΜΕΡΟΣ: Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ
Η αντίσταση κορυφώθηκε κατά την διάρκεια των ημερών του "Πολυτεχνείου", όπως συνηθίζουμε να λέμε.
Τι είναι όμως το Πολυτεχνείο;
Από μόνο του είναι ένα πανεπιστημιακό κτήριο:
Σε αυτό το κτήριο, το μεσημέρι της Τετάρτης 16 Νοεμβρίου, κλείστηκαν μέσα κάποιοι φοιτητές:
Άρχισαν να διαμαρτύρονται εναντίον της χούντας.
Μοίραζαν προκηρύξεις στον κόσμο:
(Προκηρύξεις εκείνων των ημερών)
Έγραφαν συνθήματα στα λεωφορεία, για να μεταφέρεται η είδηση της εξέγερσης σε όλη την Αθήνα.
:
Έστησαν ραδιοφωνικό σταθμό:
Μέσα από τον σταθμό καλούσαν τον λαό να βγει στους δρόμους και να αγωνιστεί εναντίον της χούντας.
Ο κόσμος σιγά σιγά πλήθυνε και η κατάσταση άρχισε να φεύγει από τον έλεγχο της χούντας.
Τότε οι δικτάτορες αποφάσισαν να βάλουν την αστυνομία να αναλάβει δράση.
Όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν πιο πολύ για την χούντα, οι δικτάτορες, εκτός την αστυνομία, κατέβασαν στους δρόμους και τον στρατό με τα τανκς.
Παρασκευή 16 Νοέμβρη
Από μέσα, οι φοιτητές ανεβασμένοι πάνω στα κάγκελα...
Παρασκευή 16 Νοέμβρη
Από μέσα, οι φοιτητές ανεβασμένοι πάνω στα κάγκελα...
Απ' έξω, το τανκ έχει πάρει θέση επίθεσης και περιμένει...
Στις 2 και 50 τα ξημερώματα Σαββάτου 17 Νοέμβρη παίρνει την εντολή να γκρεμίσει την πύλη του Πολυτεχνείου, για να αναγκαστούν οι φοιτητές να βγουν έξω.
Η πύλη πέφτει με εκκωφαντικό θόρυβο, τραυματίζοντας βαριά μία φοιτήτρια που βρισκόταν από πίσω, και προξενεί τρόμο και πανικό στους έγκλειστους φοιτητές.
(youtu.be/IFWDuKXswI4 [Δάσκαλος98] )
Το Πολυτεχνείο αδειάζει. Νωρίς το επόμενο πρωί οι αστυνομικοί ξεπλένουν την ντροπή της προηγούμενης νύχτας, που είχε βουτηχτεί στο αίμα...
Το Πολυτεχνείο αδειάζει. Νωρίς το επόμενο πρωί οι αστυνομικοί ξεπλένουν την ντροπή της προηγούμενης νύχτας, που είχε βουτηχτεί στο αίμα...
Δεκάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στους γύρω δρόμους, αλλά και σε διάφορες γειτονιές της Αθήνας από σφαίρες ελεύθερων σκοπευτών ή αστυνομικών.
Η χούντα φαίνεται πως έχει κερδίσει αυτήν την μάχη.
Στην πραγματικότητα, όμως, δεν της έχουν μείνει πολλοί μήνες ζωής:
Μετά από 8 μήνες, στις 24 Ιουλίου του 1974, η 7χρονη δικτατορία καταρρέει...
Καταρρέει, γκρεμίζοντας όμως μαζί της και την Κύπρο.
Έχοντας κάνει ένα αποτυχημένο πραξικόπημα για να ρίξει τον νόμιμο πρόεδρό της, τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο, δίνει την αφορμή στους Τούρκους να εισβάλουν στο νησί και να καταλάβουν το βόρειο τμήμα του. Σχεδόν το 1/3 της Κύπρου υποδουλώνεται στους Τούρκους...
Η χούντα φαίνεται πως έχει κερδίσει αυτήν την μάχη.
Στην πραγματικότητα, όμως, δεν της έχουν μείνει πολλοί μήνες ζωής:
Μετά από 8 μήνες, στις 24 Ιουλίου του 1974, η 7χρονη δικτατορία καταρρέει...
Καταρρέει, γκρεμίζοντας όμως μαζί της και την Κύπρο.
Έχοντας κάνει ένα αποτυχημένο πραξικόπημα για να ρίξει τον νόμιμο πρόεδρό της, τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο, δίνει την αφορμή στους Τούρκους να εισβάλουν στο νησί και να καταλάβουν το βόρειο τμήμα του. Σχεδόν το 1/3 της Κύπρου υποδουλώνεται στους Τούρκους...
...και οι κάτοικοί της αναγκάζονται να γίνουν πρόσφυγες στην ίδια τους την χώρα, αλλά και σε άλλες, κυρίως στην Ελλάδα.
Οι δικτάτορες δικάζονται για έσχατη προδοσία, άλλος σε λιγότερα, άλλος σε περισσότερα χρόνια, άλλος σε ισόβια.
Η δημοκρατία επιστρέφει στην Ελλάδα, η Κύπρος όμως παραμένει για τα επόμενα χρόνια, και μέχρι σήμερα, κατά το 1/3 υποδουλωμένη στους Τούρκους...
Στο Πολυτεχνείο, η παλιά σιδερένια πόρτα που διέλυσε το τανκ, εκτίθεται δίπλα στην κεντρική πύλη, μαζί με ένα τεράστιο κεφάλι, δημιούργημα του γλύπτη Μέμου Μακρή, ως ανάμνηση των γεγονότων του 1973.
Δείτε ένα εικονογραφημένο χρονικό των τριών ημερών (14 - 15 - 16 Νοεμβρίου 1973)
(από το παλιό μας blog της ΣΤ΄)