ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ)
ΕΝΟΤΗΤΑ Β΄: Οι Έλληνες Κάτω από την Οθωμανική και την Λατινική Κυριαρχία (1453 - 1821)
Κεφ. 9: ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ - ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ
ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ
Ο Αδαμάντιος Κοραής καταγόταν από μια πλούσια οικογένεια της Χίου.
Γεννήθηκε το 1748 στην Σμύρνη. Σπούδασε στην περίφημη Ευαγγελική Σχολή της. Αργότερα εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Γαλλία, όπου συνέχισε τις σπουδές του. Επειδή ήταν μορφωμένος, μία από τις ασχολίες του ήταν να αντιγράφει και να δημοσιεύει χειρόγραφα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Η έδρα και το γραφείο του Αδαμάντιου Κοραή, Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο (el.wikipedia.org)
|
Την εποχή που ζούσε στην Γαλλία, ξέσπασε η Γαλλική Επανάσταση (1789). Ο Κοραής επηρεάστηκε από τις φιλελεύθερες ιδέες της, καθώς και από τις ιδέες του Διαφωτισμού.
Όταν έμαθε πως οι Έλληνες πάνε να οργανώσουν επανάσταση εναντίον των Οθωμανών, ενθουσιάστηκε.
Όμως, βλέποντας την αγραμματοσύνη που βασίλευε ανάμεσά τους, έγινε πολύ διστακτικός με αυτήν την ιδέα και έλεγε πως το ελληνικό γένος δεν ήταν ακόμη ώριμο για να κάνει επανάσταση: Πίστευε –και διακήρυττε– πως μόνον οι μορφωμένοι άνθρωποι μπορούν να επαναστατήσουν με επιτυχία και να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο και δημοκρατικό κράτος.
Επομένως, για να μπορέσει το ελληνικό γένος να ελευθερωθεί, έπρεπε πρώτα να φωτιστεί μέσω της παιδείας.
Η μόρφωση θα μπορούσε όμως να έρθει μόνο με την βοήθεια μιας σωστής γλώσσας.
Έτσι ο Κοραής προσπάθησε πολύ, ώστε να καθιερώσει την χρήση μιας «καινούριας» ελληνικής γλώσσας, η οποία θα βασιζόταν μεν στα αρχαία ελληνικά, αλλά ταυτόχρονα θα ήταν αρκετά απλούστερη και, το κυριότερο απ' όλα, θα ήταν «καθαρή»· απαλλαγμένη από ξένες λέξεις, τουρκικές ή σλαβικές. Αυτή η γλώσσα είναι η καθαρεύουσα, η οποία δίχασε τον λαό για δυο αιώνες...
Το άγαλμα του Κοραή μπροστά από την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Αθηνών (el.wikipedia.org)
Ο Κοραής είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Ελληνικού Διαφωτισμού και συνέβαλε σημαντικά στην ιδεολογική προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης.
ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ (ΦΕΡΑΙΟΣ)
Γεννήθηκε το 1757, από εύπορη οικογένεια. Νεαρός ακόμα, επειδή ήταν μορφωμένος, εργάστηκε για τους Φαναριώτες στην Κωνσταντινούπολη. Αργότερα μετανάστευσε στο Βουκουρέστι, ως γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας και, από το 1790 και μετά, έζησε στην Αυστρία. Στην Ευρώπη επηρεάστηκε από τις ιδέες του Διαφωτισμού για μόρφωση, ελευθερία και δικαιοσύνη. Από τότε έβαλε στόχο του τον αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας. |
Το όνειρο του Ρήγα ήταν όλοι οι υπόδουλοι βαλκανικοί λαοί, μαζί και με τους φτωχούς Τούρκους, να επαναστατήσουν εναντίον του οθωμανικού ζυγού και να ζήσουν μαζί και ειρηνικά σε ένα ισχυρό ελληνικό κράτος, όλοι οι πολίτες του οποίου θα είχαν τα ίδια δικαιώματα:
«Βούλγαροι κι Αρβανίτες, Αρμένοι και Ρωμιοί, αράπηδες και άσπροι με μιαν κοινήν ορμή, για την ελευθερίαν να ζώσωμεν σπαθί.»
Και λίγο πιο κάτω:
«Να σφάξωμεν τους λύκους, που στον ζυγὸν βαστούν, και Χριστιανούς, και Τούρκους, σκληρὰ τούς τυραννούν. Στεργιάς, και του πελάγου, να λάμψη ο Σταυρός, και στην δικαιοσύνην, να σκύψη ο εχθρός. Ο κόσμος να γλυτώση, απ΄ αύτην την πληγή, κ΄ ελεύθεροι να ζώμεν, αδέλφια εις την Γη.»
(Αποσπάσματα από τον Θούριο).
Ο Ρήγας σπέρνει τον σπόρο της λευτεριάς
Λεπτομέρεια από τον πίνακα "Πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως", 1836, του Παναγιώτη Ζωγράφου. (blogs.sch.gr/ksergaki)
Λεπτομέρεια από τον πίνακα "Πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως", 1836, του Παναγιώτη Ζωγράφου. (blogs.sch.gr/ksergaki)
Η Βιέννη ήταν έδρα της επαναστατικής του δράσης. Συνεργάτες του ήταν κυρίως έμποροι και σπουδαστές, αλλά και οποιοσδήποτε επιθυμούσε να αγωνιστεί εναντίον της καταπίεσης των Τούρκων.
Ο Ρήγας εξέδωσε αρκετά βιβλία, λογοτεχνικά και επιστημονικά. Τα πιο σημαντικά του είναι η Χάρτα, ένας χάρτης του μελλοντικού ελεύθερου ελληνικού-βαλκανικού κράτους και ο Θούριος, ένας επαναστατικός ύμνος που έγινε σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία. Τυπώθηκαν σε χιλιάδες αντίτυπα, για να διαβαστούν από τους Έλληνες της Ευρώπης και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η Αυστρία, όμως, για τους δικούς της λόγους ήταν εντελώς αντίθετη με μιαν εξέγερση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Γι’ αυτό, ένα βράδυ του Δεκεμβρίου του 1797 οι Αυστριακοί αστυνομικοί συνέλαβαν τον Ρήγα και τον παρέδωσαν μαζί με άλλους 7 συντρόφους του στους Τούρκους. |
Αναμνηστική πλάκα στην Βιέννη (el.wikipedia.org)
|
Οι Τούρκοι τούς φυλάκισαν σε έναν πύργο του Βελιγραδίου, δίπλα στον ποταμό Δούναβη. Μετά από εννέα μήνες, τον Ιούνιο του 1798, σκότωσαν τον Ρήγα και τους συντρόφους του με στραγγαλισμό και πέταξαν τα πτώματά τους στον ποταμό...
Αναμνηστική πλάκα στον πύργο Νεμπόισα, στον οποίο ο Ρήγας Βελεστινλής
βρήκε φρικτό θάνατο (el.wikipedia.org) |
Ο πύργος Νεμπόισα (όπως τον λένε) βρίσκεται έξω από το Βελιγράδι και χτίστηκε από τους Ούγγρους τον 15ο αιώνα, πάνω στα ερείπια ενός ρωμαϊκού πύργου του 1ου μ.Χ. αιώνα. Όταν το 1739 το Βελιγράδι κατακτήθηκε από τους Τούρκους, αυτοί μετέτρεψαν τον πύργο σε φυλακή. |
Η Χάρτα
Η "Χάρτα" είναι ένας τεράστιος χάρτης 2μ.x 2μ.
Αποτελείται από 12 μικρότερους ανεξάρτητους χάρτες οι οποίοι, όταν ενωθούν, δείχνουν ολόκληρη την Βαλκανική Χερσόνησο με τα τοπωνύμιά της, και μαζί με πλήθος μυθολογικών και ιστορικών αναφορών.
Τυπώθηκε το 1797 στην Βιέννη (Αυστρία).
Η Χάρτα ενσάρκωνε το όραμα του Ρήγα για μια ενιαία βαλκανική συνομοσπονδία, απελευθερωμένη από την οθωμανική κυριαρχία, που θα βρισκόταν κάτω από την ομπρέλα ενός μεγάλου δημοκρατικού ελληνικού κράτους.
Αποτελείται από 12 μικρότερους ανεξάρτητους χάρτες οι οποίοι, όταν ενωθούν, δείχνουν ολόκληρη την Βαλκανική Χερσόνησο με τα τοπωνύμιά της, και μαζί με πλήθος μυθολογικών και ιστορικών αναφορών.
Τυπώθηκε το 1797 στην Βιέννη (Αυστρία).
Η Χάρτα ενσάρκωνε το όραμα του Ρήγα για μια ενιαία βαλκανική συνομοσπονδία, απελευθερωμένη από την οθωμανική κυριαρχία, που θα βρισκόταν κάτω από την ομπρέλα ενός μεγάλου δημοκρατικού ελληνικού κράτους.
Ο Θούριος
Ο Θούριος είναι ένας πατριωτικός ύμνος του Ρήγα Βελεστινλή. Τον έγραψε το 1797, με σκοπό να ξεσηκώσει τους Έλληνες, αλλά και τους άλλους λαούς που ζούσαν υποτελείς των Οθωμανών.
Είχε τυπωθεί σε χιλιάδες αντίτυπα, όμως όσα δεν κατασχέθηκαν από την αυστριακή αστυνομία τα κατέστρεψαν οι κάτοχοί τους από φόβο, μετά την σύλληψη του Ρήγα.
Είχε τυπωθεί σε χιλιάδες αντίτυπα, όμως όσα δεν κατασχέθηκαν από την αυστριακή αστυνομία τα κατέστρεψαν οι κάτοχοί τους από φόβο, μετά την σύλληψη του Ρήγα.
(Επεξεργασία: © Digitalzoot)
Διαβάστε τον Θούριο σε έντυπη μορφή (ΚΛΙΚ στην εικόνα):
Ακούστε ένα απόσπασμα, από τον Νίκο Ξυλούρη
(youtu.be/VL7kHsX11CI)
Ο Κοραής και ο Ρήγας προσπαθούν να σηκώσουν την Ελλάδα πάνω από τα αρχαία ερείπια και να την κάνουν να σταθεί στα πόδια της
(Πίνακας σε χαρτόνι, του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου )
(Πίνακας σε χαρτόνι, του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου )