ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ)
ΕΝΟΤΗΤΑ Δ΄: Η Ελλάδα στον 19ο αιώνα
Κεφ. 4: ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
Η Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ένα τεράστιο πολυεθνικό κράτος. Μέσα στην επικράτειά της ζούσαν πάρα πολλοί λαοί: Έλληνες, Αλβανοί, Βούλγαροι, Σέρβοι, Βόσνιοι, Κροάτες, Μολδαβοί, Βλάχοι, Άραβες, κλπ.
Παρ' όλο που ο κάθε λαός ζούσε κυρίως σε μία συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, επειδή όλοι ήταν πολίτες του ίδιου κράτους, του οθωμανικού, είχαν δικαίωμα να πηγαίνουν να κατοικούν –και το έκαναν– σε οποιαδήποτε περιοχή ήθελαν.
Παρ' όλο που ο κάθε λαός ζούσε κυρίως σε μία συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, επειδή όλοι ήταν πολίτες του ίδιου κράτους, του οθωμανικού, είχαν δικαίωμα να πηγαίνουν να κατοικούν –και το έκαναν– σε οποιαδήποτε περιοχή ήθελαν.
Όσο το κράτος ήταν ενιαίο, αυτή η εσωτερική μετακίνηση των ανθρώπων δεν είχε καμμία σημασία.
Το πρόβλημα δημιουργήθηκε, όταν η Οθωμανική αυτοκρατορία άρχισε να καταρρέει, επειδή τα νέα εθνικά κράτη που σχηματίζονταν δεν ήταν εύκολο να διαμορφώσουν τα σύνορά τους.
Έτσι άρχισαν να ξεσπούν προστριβές και πόλεμοι μεταξύ τους, για το ποιες περιοχές θα περιλαμβάνει το κάθε ένα.
Ταυτόχρονα, κάθε μία από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής ήθελε για τα δικά της συμφέροντα να ελέγχει τα νέα κράτη που δημιουργούνταν.
Προέκυψε, γι' αυτόν τον λόγο, ένα σημαντικό πολιτικό ζήτημα, που ήταν πολύ δύσκολο να λυθεί.
Ονομάστηκε Ανατολικό Ζήτημα, επειδή δημιουργήθηκε στην ανατολική άκρη της Ευρώπης. Μέρος του είναι και η Ελληνική Επανάσταση.
(Θα μπορούσαμε να το πούμε και Βαλκανικό Ζήτημα, αφού το "κουβάρι" του προβλήματος βρισκόταν κυρίως στην Βαλκανική χερσόνησο.)
Με λίγα λόγια, Ανατολικό Ζήτημα ήταν το ζήτημα που προέκυψε, αφενός από την λαχτάρα των λαών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας να σχηματίσουν δικά τους, εθνικά κράτη, αφετέρου από την επιθυμία των Μεγάλων Δυνάμεων να "αρπάξουν" όσα περισσότερα μπορούσαν από τα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που κατέρρεε, παίρνοντας κάτω από τον έλεγχό τους τα καινούρια κράτη.
Το πρόβλημα δημιουργήθηκε, όταν η Οθωμανική αυτοκρατορία άρχισε να καταρρέει, επειδή τα νέα εθνικά κράτη που σχηματίζονταν δεν ήταν εύκολο να διαμορφώσουν τα σύνορά τους.
Έτσι άρχισαν να ξεσπούν προστριβές και πόλεμοι μεταξύ τους, για το ποιες περιοχές θα περιλαμβάνει το κάθε ένα.
Ταυτόχρονα, κάθε μία από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής ήθελε για τα δικά της συμφέροντα να ελέγχει τα νέα κράτη που δημιουργούνταν.
Προέκυψε, γι' αυτόν τον λόγο, ένα σημαντικό πολιτικό ζήτημα, που ήταν πολύ δύσκολο να λυθεί.
Ονομάστηκε Ανατολικό Ζήτημα, επειδή δημιουργήθηκε στην ανατολική άκρη της Ευρώπης. Μέρος του είναι και η Ελληνική Επανάσταση.
(Θα μπορούσαμε να το πούμε και Βαλκανικό Ζήτημα, αφού το "κουβάρι" του προβλήματος βρισκόταν κυρίως στην Βαλκανική χερσόνησο.)
Με λίγα λόγια, Ανατολικό Ζήτημα ήταν το ζήτημα που προέκυψε, αφενός από την λαχτάρα των λαών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας να σχηματίσουν δικά τους, εθνικά κράτη, αφετέρου από την επιθυμία των Μεγάλων Δυνάμεων να "αρπάξουν" όσα περισσότερα μπορούσαν από τα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που κατέρρεε, παίρνοντας κάτω από τον έλεγχό τους τα καινούρια κράτη.
Οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, η Αγγλία, η Ρωσία και η Αυστρία παρομοιάζονται με γάτες που παίζουνμε ένα μπερδεμένο κουβάρι
που γράφει "Ανατολικό Ζήτημα". Γελοιογραφία του 1878, από αμερικανικό περιοδικό (www.easypedia.gr)
που γράφει "Ανατολικό Ζήτημα". Γελοιογραφία του 1878, από αμερικανικό περιοδικό (www.easypedia.gr)
Οι Ρώσοι είχαν συμφέρον να είναι διαλυμένη η Οθωμανική αυτοκρατορία, αφού έτσι θα μπορούσαν να πλέουν ανενόχλητοι στην Μεσόγειο.
Γι' αυτό, με πρόσχημα την βοήθεια προς τους επαναστατημένους Βαλκάνιους, έκαναν πόλεμο με τους Οθωμανούς, τους νίκησαν και τους υποχρέωσαν να υπογράψουν (Μάρτιος 1878) την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (Άγιος Στέφανος: προάστιο της Κωνσταντινούπολης).
Η Συνθήκη, ανάμεσα στα άλλα, προέβλεπε την δημιουργία μιας μεγάλης αυτόνομης Βουλγαρίας που έφτανε από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Αλβανία, κάτι που βόλευε την Ρωσία, επειδή μέσω της μεγάλης Βουλγαρίας που έβγαινε στο Αιγαίο πέλαγος, θα είχε ελεύθερη πρόσβαση στην Μεσόγειο θάλασσα.
Γι' αυτό, με πρόσχημα την βοήθεια προς τους επαναστατημένους Βαλκάνιους, έκαναν πόλεμο με τους Οθωμανούς, τους νίκησαν και τους υποχρέωσαν να υπογράψουν (Μάρτιος 1878) την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (Άγιος Στέφανος: προάστιο της Κωνσταντινούπολης).
Η Συνθήκη, ανάμεσα στα άλλα, προέβλεπε την δημιουργία μιας μεγάλης αυτόνομης Βουλγαρίας που έφτανε από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Αλβανία, κάτι που βόλευε την Ρωσία, επειδή μέσω της μεγάλης Βουλγαρίας που έβγαινε στο Αιγαίο πέλαγος, θα είχε ελεύθερη πρόσβαση στην Μεσόγειο θάλασσα.
Η μεγάλη Βουλγαρία, μετά την Συνθήκη του Βερολίνου, που περιελάμβανε και πολλές ελληνικές περιοχές (el.wikipedia.org)
Η ιδέα της ικανοποιημένης Ρωσίας δεν άρεσε καθόλου στις υπόλοιπες Μεγάλες Δυνάμεις, γι' αυτό και αντέδρασαν.
Στην Ελλάδα επίσης δεν άρεσε καθόλου η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, αφού θα έχανε περιοχές στις οποίες ζούσαν πολλοί Έλληνες, όμως ήταν πολύ ανίσχυρη πολιτικά για να μπορέσει να επηρεάσει την κατάσταση.
Τέσσερις μήνες αργότερα, έγινε μία καινούρια συνάντηση στο Βερολίνο. Στο συνέδριο εκείνο, μετά από διαπραγματεύσεις, υπογράφτηκε νέα συνθήκη που αντικατέστησε την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.
Σύμφωνα με την Συνθήκη του Βερολίνου (Ιούλιος 1878) η Βουλγαρία παρέμεινε αυτόνομη, αλλά επέστρεψε στο οθωμανικό κράτος πολλές από τις περιοχές που της είχαν παραχωρηθεί με την Συνθήκη του Αγ. Στεφάνου.
Ταυτόχρονα, η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Ρουμανία έγιναν ανεξάρτητα κράτη.
Στην Ελλάδα επίσης δεν άρεσε καθόλου η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, αφού θα έχανε περιοχές στις οποίες ζούσαν πολλοί Έλληνες, όμως ήταν πολύ ανίσχυρη πολιτικά για να μπορέσει να επηρεάσει την κατάσταση.
Τέσσερις μήνες αργότερα, έγινε μία καινούρια συνάντηση στο Βερολίνο. Στο συνέδριο εκείνο, μετά από διαπραγματεύσεις, υπογράφτηκε νέα συνθήκη που αντικατέστησε την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.
Σύμφωνα με την Συνθήκη του Βερολίνου (Ιούλιος 1878) η Βουλγαρία παρέμεινε αυτόνομη, αλλά επέστρεψε στο οθωμανικό κράτος πολλές από τις περιοχές που της είχαν παραχωρηθεί με την Συνθήκη του Αγ. Στεφάνου.
Ταυτόχρονα, η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Ρουμανία έγιναν ανεξάρτητα κράτη.
Η Ελλάδα, όπως είπαμε, βρισκόταν σε πολύ ανίσχυρη πολιτική θέση. Έτσι, σε όλη αυτή την αναταραχή δεν μπορούσε να επηρεάσει τις αποφάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων υπέρ των συμφερόντων της.
Παρ' όλα αυτά, η Συνθήκη του Βερολίνου είχε την θετική συνέπεια για την χώρα μας πως ένα μεγάλο μέρος της Μακεδονίας αποσπάστηκε από τους Βουλγάρους και επέστρεψε ξανά στους Οθωμανούς. Αυτό σήμαινε πως στο μέλλον είχε ελπίδες να γίνει ελληνική (όπως και έγινε μετά τους Βαλκανικούς πολέμους).
Το μόνο που κατάφερε η χώρα μας στο Συνέδριο του Βερολίνου ήταν να δεχτούν οι Μεγάλες Δυνάμεις να γίνουν διαπραγματεύσεις με το οθωμανικό κράτος προκειμένου να της παραχωρηθεί η Θεσσαλία.
Πράγματι, το 1881, η Θεσσαλία και η περιοχή της Άρτας ενώθηκαν με την Ελλάδα, με το ελληνικό κράτος να αναλαμβάνει την υποχρέωση να αποζημιώσει όλους τους Οθωμανούς που θα έφευγαν από τα ελληνικά εδάφη.
Πηγές:
Για την δημιουργία της ανάρτησης, εκτός από τις ήδη αναφερθείσες πηγές και το σχολικό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄,
βοήθησε και το παλαιό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄, Κεφ. 34 (ΟΕΔΒ 2009)
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή pdf) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!
Παρ' όλα αυτά, η Συνθήκη του Βερολίνου είχε την θετική συνέπεια για την χώρα μας πως ένα μεγάλο μέρος της Μακεδονίας αποσπάστηκε από τους Βουλγάρους και επέστρεψε ξανά στους Οθωμανούς. Αυτό σήμαινε πως στο μέλλον είχε ελπίδες να γίνει ελληνική (όπως και έγινε μετά τους Βαλκανικούς πολέμους).
Το μόνο που κατάφερε η χώρα μας στο Συνέδριο του Βερολίνου ήταν να δεχτούν οι Μεγάλες Δυνάμεις να γίνουν διαπραγματεύσεις με το οθωμανικό κράτος προκειμένου να της παραχωρηθεί η Θεσσαλία.
Πράγματι, το 1881, η Θεσσαλία και η περιοχή της Άρτας ενώθηκαν με την Ελλάδα, με το ελληνικό κράτος να αναλαμβάνει την υποχρέωση να αποζημιώσει όλους τους Οθωμανούς που θα έφευγαν από τα ελληνικά εδάφη.
Πηγές:
Για την δημιουργία της ανάρτησης, εκτός από τις ήδη αναφερθείσες πηγές και το σχολικό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄,
βοήθησε και το παλαιό βιβλίο Ιστορίας ΣΤ΄, Κεφ. 34 (ΟΕΔΒ 2009)
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή pdf) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!