ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ)
ΕΝΟΤΗΤΑ Β΄: Οι Έλληνες Κάτω από την Οθωμανική και την Λατινική Κυριαρχία (1453 - 1821)
Κεφ. 5: ΚΛΕΦΤΕΣ ΚΑΙ ΑΡΜΑΤΟΛΟΙ
Α. ΟΙ ΚΛΕΦΤΕΣ
Σε όλη την διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι δύσκολες συνθήκες της ζωής ανάγκαζαν πολλούς να καταφεύγουν στα βουνά, για να ζουν πιο ελεύθερα, μακριά από τους Τούρκους.
Κάποιοι από αυτούς, που ήθελαν να ζουν απολύτως ανεξάρτητα, ανέβαιναν στις απόκρημνες περιοχές των βουνών και ακολουθούσαν τον δρόμο της παρανομίας. Γίνονταν δηλαδή κλέφτες.
Κάποιοι από αυτούς, που ήθελαν να ζουν απολύτως ανεξάρτητα, ανέβαιναν στις απόκρημνες περιοχές των βουνών και ακολουθούσαν τον δρόμο της παρανομίας. Γίνονταν δηλαδή κλέφτες.
Λημέρι κλεφτών
Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, (Πηγή: Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΑ΄, Αθήνα 1975)
Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, (Πηγή: Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΑ΄, Αθήνα 1975)
Οι κλέφτες στην αρχή είχαν ξεκινήσει ως ανυπότακτοι άνθρωποι που έπαιρναν τα βουνά και, προκειμένου να συντηρούνται, έκαναν επιδρομές εναντίον των χωριών. Με τα χρόνια όμως, οι επιδρομές τους άρχισαν να γίνονται πιο συγκεκριμένες εναντίον των Τούρκων και των κοτζαμπασήδων.
Η εχθρότητα που ένιωθαν για τους Τούρκους και γενικά για την εξουσία με τον καιρό τούς έκανε αγαπητούς στον λαό. Οι απλοί άνθρωποι θαύμαζαν την λεβεντιά και την παλικαριά τους. Από το τέλος του 18ου αιώνα και μετά, όλο και περισσότεροι νέοι άφηναν τα σπίτια τους και ανέβαιναν στα βουνά για να γίνουν κλέφτες.
Τα δημοτικά τραγούδια περιέγραφαν τα κατορθώματά τους, αλλά και την επιθυμία των νέων να πολεμήσουν εναντίον των Τούρκων και των κοτζαμπασήδων, όπως λέει και το παρακάτω δημοτικό τραγούδι:
"Μάνα μου εγώ δεν κάθομαι να γίνω νοικοκύρης,
να κάμω αμπελοχώραφα, κοπέλια να δουλεύουν,
και να 'μαι σκλάβος των Τουρκών, κοπέλι στους γερόντους."
Η εχθρότητα που ένιωθαν για τους Τούρκους και γενικά για την εξουσία με τον καιρό τούς έκανε αγαπητούς στον λαό. Οι απλοί άνθρωποι θαύμαζαν την λεβεντιά και την παλικαριά τους. Από το τέλος του 18ου αιώνα και μετά, όλο και περισσότεροι νέοι άφηναν τα σπίτια τους και ανέβαιναν στα βουνά για να γίνουν κλέφτες.
Τα δημοτικά τραγούδια περιέγραφαν τα κατορθώματά τους, αλλά και την επιθυμία των νέων να πολεμήσουν εναντίον των Τούρκων και των κοτζαμπασήδων, όπως λέει και το παρακάτω δημοτικό τραγούδι:
"Μάνα μου εγώ δεν κάθομαι να γίνω νοικοκύρης,
να κάμω αμπελοχώραφα, κοπέλια να δουλεύουν,
και να 'μαι σκλάβος των Τουρκών, κοπέλι στους γερόντους."
Του Βασίλη
(δημοτικό, κλέφτικο)
(δημοτικό, κλέφτικο)
Τα λημέρια τους τα είχαν σε δύσβατα μέρη, για να μην τους ενοχλούν οι Τούρκοι.
Ήταν οργανωμένοι σε μικρές ομάδες, η κάθε μία με τον δικό της καπετάνιο.
Καπετάνιος γινόταν ο πιο γενναίος από τους κλέφτες και κέρδιζε τον σεβασμό των υπολοίπων δικαιωματικά.
Η κάθε ομάδα είχε και το δικό της μπαϊράκι (σημαία).
Συχνά αναγκάζονταν να αλλάζουν λημέρια για λόγους ασφάλειας, και πάντα έβαζαν γύρω τους καραούλια (σκοπιές).
Στις επιδρομές τους, για να έχουν επιτυχία, έστηναν ενέδρες και έκαναν γιουρούσι (αιφνιδιαστικές επιθέσεις).
Αυτός ο τρόπος πολέμου ονομάστηκε κλεφτοπόλεμος.
Κλέφτης, σε ορεινή περιοχή (Πηγή: Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)
|
Ο Κολοκοτρώνης: Ζωγραφιά του Θεόφιλου (Πηγή: Βικιπαίδεια)
|
Οι κλέφτες στα βουνά περνούσαν πολύ δύσκολη ζωή, γεμάτη κακουχίες: ήταν αναγκασμένοι να μάθουν να αντέχουν την πείνα, την δίψα, το κρύο, τις ταλαιπωρίες και, πάνω απ' όλα, να προσέχουν να μην συλληφθούν από τους Τούρκους.
Κλέφτικη ζωή
(δημοτικό, κλέφτικο)
(youtu.be/pKMyJPaAJzI)
Τις μέρες που βρίσκονταν στο βουνό και δεν πολεμούσαν, ασχολούνταν με "πολεμικά" παιχνίδια, τρέξιμο, πήδημα, λιθοβολία, σκοποβολή, κλπ.
Κατά τον Ιωάννη Φιλήμονα (Έλληνα ιστορικό του τέλους του 19ου αιώνα), οι κλέφτες αποτέλεσαν το πρώτο ελληνικό πολεμικό σχολείο, σχηματίζοντας ουσιαστικά την πρώτη στρατιωτική δύναμη της Ελλάδας.
Όπλα του 1821
Φημισμένοι κλέφτες ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Κατσαντώνης, ο Ζαχαριάς, και πολλοί άλλοι.
Β. ΟΙ ΑΡΜΑΤΟΛΟΙ
Προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους Κλέφτες, οι Τούρκοι είχαν συστήσει ειδικά στρατιωτικά σώματα, τους αρματολούς. Αυτοί αναλάμβαναν την φύλαξη μιας περιοχής που ονομαζόταν αρματολίκι.
Συχνά όμως πολλοί αρματολοί, ιδιαίτερα από τότε που ξέσπασε η Ελληνική επανάσταση, εγκατέλειπαν τις θέσεις τους και μαζί με τους στρατιώτες τους πήγαιναν με το μέρος των Κλεφτών.
Ήταν συχνό το φαινόμενο κλέφτες να γίνονται για κάποιο διάστημα αρματολοί και αργότερα να ξανανεβαίνουν κλέφτες στα βουνά.
Συχνά όμως πολλοί αρματολοί, ιδιαίτερα από τότε που ξέσπασε η Ελληνική επανάσταση, εγκατέλειπαν τις θέσεις τους και μαζί με τους στρατιώτες τους πήγαιναν με το μέρος των Κλεφτών.
Ήταν συχνό το φαινόμενο κλέφτες να γίνονται για κάποιο διάστημα αρματολοί και αργότερα να ξανανεβαίνουν κλέφτες στα βουνά.
Αρματολός, ελαιογραφία του Richard Bonington,
Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη (Πηγή: Σχολικό βιβλίο) |
Αρματολός (Πηγή: Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)
|
Φημισμένοι αρματολοί ήταν ο Κατσαντώνης στην Ρούμελη, ο Γεώργιος Μπότσαρης και ο Λάμπρος Τζαβέλλας στο Σούλι, ο Νικοτσάρας στον Όλυμπο και πολλοί άλλοι.
Οι Κλέφτες και οι Αρματολοί, οι «κλεφταρματολοί», με την δράση και τα κατορθώματά τους έδιναν κουράγιο στους ραγιάδες και, όταν ήρθε η ώρα του μεγάλου ξεσηκωμού, αποτέλεσαν τον πυρήνα των αγωνιστών της ελευθερίας.
Κατεβάστε το μάθημα (σε μορφή Pdf) στον υπολογιστή σας. ΚΛΙΚ ΕΔΩ!