ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ΄ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ)
ΕΝΟΤΗΤΑ Β΄: Οι Έλληνες Κάτω από την Οθωμανική και την Λατινική Κυριαρχία (1453 - 1821)
Κεφ. 11: ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΠΡΙΝ ΤΟ 1821
Στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας έγιναν αρκετές εξεγέρσεις των υποδούλων εναντίον των Οθωμανών.
Οι Δυτικοί πρώτα και οι Ρώσοι αργότερα, προκειμένου να ικανοποιούν τα συμφέροντά τους διέδιδαν τις φήμες πως θα βοηθούσαν τους Έλληνες, αν ξεσηκώνονταν εναντίον των Οθωμανών.
Παρ’ όλα αυτά, ποτέ δεν βοήθησαν πραγματικά.
Έτσι, καθώς οι Έλληνες βασίζονταν στην βοήθεια των άλλων –που έτσι κι αλλιώς δεν ερχόταν– οι εξεγέρσεις που έκαναν δεν είχαν επιτυχία μια που, εκτός των άλλων, ήταν ανοργάνωτες και τοπικού χαρακτήρα.
Οι Δυτικοί πρώτα και οι Ρώσοι αργότερα, προκειμένου να ικανοποιούν τα συμφέροντά τους διέδιδαν τις φήμες πως θα βοηθούσαν τους Έλληνες, αν ξεσηκώνονταν εναντίον των Οθωμανών.
Παρ’ όλα αυτά, ποτέ δεν βοήθησαν πραγματικά.
Έτσι, καθώς οι Έλληνες βασίζονταν στην βοήθεια των άλλων –που έτσι κι αλλιώς δεν ερχόταν– οι εξεγέρσεις που έκαναν δεν είχαν επιτυχία μια που, εκτός των άλλων, ήταν ανοργάνωτες και τοπικού χαρακτήρα.
15ος ΑΙΩΝΑΣ - Κροκόδειλος Κλαδάς
Ο Κροκόδειλος Κλαδάς [ Κροκόνδειλος (;) - Κορκόδειλος (;) - Κορκόντηλος (;) - Ακροκόνδυλος (;), δεν είναι εντελώς σίγουρο το όνομά του ] γεννήθηκε το 1425 στην Πελοπόννησο, πιθανόν στην Κορώνη.
Η οικογένειά του, από την Χιμάρα της Αλβανίας, είχε μεταναστεύσει στην Μάνη και ο πατέρας του βρέθηκε στην υπηρεσία των Παλαιολόγων.
Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, ο Κροκόδειλος Κλαδάς βρίσκεται στην Πελοπόννησο να πολεμά στο πλευρό των Βενετών εναντίον των Τούρκων.
Το 1479 τελειώνει ο τουρκοβενετικός πόλεμος και οι Βενετοί συνθηκολογούν με τους Τούρκους. Ο Κλαδάς, που δεν δέχθηκε την συνθηκολόγηση, συνεχίζει να αγωνίζεται εναντίον των Τούρκων μαζί με άλλους Μανιάτες.
Οι Βενετοί παίρνουν πίσω τα προνόμια που του είχαν δώσει τα προηγούμενα χρόνια και ταυτόχρονα τον κυνηγούν για να τον συλλάβουν και να τον φυλακίσουν (αφού τους χαλούσε το κλίμα ειρήνης που είχαν φτιάξει με τους Τούρκους). Ο Κλαδάς καταφεύγει στην Ιταλία.
Το 1481 πηγαίνει στην γενέτειρά του, την Χιμάρα.
Από τα εδάφη της σημερινής Αλβανίας πολεμά τους Τούρκους μαζί με τον Ιωάννη Καστριώτη (γιο του Γεώργιου Καστριώτη [ ή Σκεντέρμπεη - εθνικού ήρωα των Αλβανών] ) και μαζί απελευθερώνουν την Χιμάρα.
Το 1489 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν ξανά την Χιμάρα. Ο Κλαδάς επιστρέφει στην Μάνη.
Τους επόμενους μήνες κρύβεται στην Μάνη.
Το 1490 οι Τούρκοι τον συλλαμβάνουν και τον σκοτώνουν με μαρτυρικό θάνατο.
Η οικογένειά του, από την Χιμάρα της Αλβανίας, είχε μεταναστεύσει στην Μάνη και ο πατέρας του βρέθηκε στην υπηρεσία των Παλαιολόγων.
Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, ο Κροκόδειλος Κλαδάς βρίσκεται στην Πελοπόννησο να πολεμά στο πλευρό των Βενετών εναντίον των Τούρκων.
Το 1479 τελειώνει ο τουρκοβενετικός πόλεμος και οι Βενετοί συνθηκολογούν με τους Τούρκους. Ο Κλαδάς, που δεν δέχθηκε την συνθηκολόγηση, συνεχίζει να αγωνίζεται εναντίον των Τούρκων μαζί με άλλους Μανιάτες.
Οι Βενετοί παίρνουν πίσω τα προνόμια που του είχαν δώσει τα προηγούμενα χρόνια και ταυτόχρονα τον κυνηγούν για να τον συλλάβουν και να τον φυλακίσουν (αφού τους χαλούσε το κλίμα ειρήνης που είχαν φτιάξει με τους Τούρκους). Ο Κλαδάς καταφεύγει στην Ιταλία.
Το 1481 πηγαίνει στην γενέτειρά του, την Χιμάρα.
Από τα εδάφη της σημερινής Αλβανίας πολεμά τους Τούρκους μαζί με τον Ιωάννη Καστριώτη (γιο του Γεώργιου Καστριώτη [ ή Σκεντέρμπεη - εθνικού ήρωα των Αλβανών] ) και μαζί απελευθερώνουν την Χιμάρα.
Το 1489 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν ξανά την Χιμάρα. Ο Κλαδάς επιστρέφει στην Μάνη.
Τους επόμενους μήνες κρύβεται στην Μάνη.
Το 1490 οι Τούρκοι τον συλλαμβάνουν και τον σκοτώνουν με μαρτυρικό θάνατο.
Η σημαία του Κροκόδειλου Κλαδά
|
[ Η σχέση του με τους Παλαιολόγους και τους Βυζαντινούς τον οδήγησε να υιοθετήσει ως σημαία του την ίδια την σημαία των Παλαιολόγων (αυτή με τον δικέφαλο αετό), μόνο που ο Κλαδάς τής έβαλε κόκκινο φόντο αντί για το κίτρινο της βυζαντινής σημαίας. Ο Καστριώτης είχε μία παρόμοια σημαία, επηρεασμένος και αυτός από τον δικέφαλο αετό του Βυζαντίου. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε αργότερα η σημαία της Αλβανίας, που είναι ίδια η σημαία του βυζαντινού κράτους, αλλά με κόκκινο φόντο. |
16ος ΑΙΩΝΑΣ - Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571)
Στα μέσα του 16ου αιώνα, οι Βενετοί βρίσκονταν σε έναν ακόμη πόλεμο με τους Τούρκους.
Ένα από τα σημαντικότερα πολεμικά γεγονότα εκείνου πολέμου ήταν η ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, κατά την οποίαν ο ενωμένος ευρωπαϊκός στόλος νίκησε και κατέστρεψε τον τουρκικό στόλο.
Ένα από τα σημαντικότερα πολεμικά γεγονότα εκείνου πολέμου ήταν η ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, κατά την οποίαν ο ενωμένος ευρωπαϊκός στόλος νίκησε και κατέστρεψε τον τουρκικό στόλο.
Ήταν μία πολύ σκληρή ναυμαχία, που κράτησε μία ημέρα και είχε γύρω στους 30.000 νεκρούς (~20.000 Τούρκους, ~8.000 Δυτικούς).
Ταυτόχρονα ήταν η πρώτη μεγάλη ήττα των Οθωμανών από τους Ευρωπαίους.
Χωρίς να είναι ένα επαναστατικό κίνημα των Ελλήνων, η ναυμαχία της Ναυπάκτου έχει την σημασία της στον ελληνικό αγώνα αφού, αφ' ενός πήραν μέρος και Έλληνες με την πλευρά των Δυτικών, αφ' ετέρου ήταν το πρώτο μεγάλο γεγονός της αντιπαράθεσης της Δυτικής Ευρώπης με την Οθωμανική αυτοκρατορία· γεγονός που έδωσε ελπίδες στους υποδουλωμένους πληθυσμούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πως οι Δυτικοί θα τους βοηθούσαν να ανακτήσουν την ελευθερία τους.
Ταυτόχρονα ήταν η πρώτη μεγάλη ήττα των Οθωμανών από τους Ευρωπαίους.
Χωρίς να είναι ένα επαναστατικό κίνημα των Ελλήνων, η ναυμαχία της Ναυπάκτου έχει την σημασία της στον ελληνικό αγώνα αφού, αφ' ενός πήραν μέρος και Έλληνες με την πλευρά των Δυτικών, αφ' ετέρου ήταν το πρώτο μεγάλο γεγονός της αντιπαράθεσης της Δυτικής Ευρώπης με την Οθωμανική αυτοκρατορία· γεγονός που έδωσε ελπίδες στους υποδουλωμένους πληθυσμούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας πως οι Δυτικοί θα τους βοηθούσαν να ανακτήσουν την ελευθερία τους.
17ος ΑΙΩΝΑΣ (αρχές): Διονύσιος ο Φιλόσοφος (1611)
Ο Διονύσιος ήταν Μακεδόνας ιερέας. Ήταν τόσο μορφωμένος που ο κόσμος τον έλεγε “Φιλόσοφο”. Έγινε μητροπολίτης, αλλά εξαιτίας της επαναστατικής του δράσης το Πατριαρχείο τον καθαίρεσε.
(Εδώ βλέπουμε άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του διπλού ρόλου της Εκκλησίας στην Επανάσταση του 1821, οποιαδήποτε εξήγηση και αν δίνεται στο θέμα: Από την μια έχουμε έναν ιερωμένο, και μάλιστα μητροπολίτη, τον Διονύσιο, να οργανώνει μία μεγάλη εξέγερση στην Θεσσαλία και την Ήπειρο και από την άλλη έχουμε την ανώτατη εκκλησιαστική εξουσία να καταδικάζει την εξέγερσή του με τον πιο έντονο τρόπο: να τον καθαιρεί, δηλαδή να του απαγορεύει να ασκεί τα ιερατικά του καθήκοντα...)
Οι εχθροί του (ο "απλός" θρησκόληπτος λαός και αυτοί που δεν είχαν κάποιο συμφέρον από τις εξεγέρσεις) τον κορόιδευαν βρίζοντάς τον “Σκυλόσοφο”.
Ο Διονύσιος οργάνωσε την σημαντικότερη εξέγερση του 17ου αιώνα, η οποία όμως προδόθηκε και απέτυχε.
Συνελήφθη (1611) από τους Τούρκους και πέθανε με μαρτυρικό θάνατο.
(Εδώ βλέπουμε άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του διπλού ρόλου της Εκκλησίας στην Επανάσταση του 1821, οποιαδήποτε εξήγηση και αν δίνεται στο θέμα: Από την μια έχουμε έναν ιερωμένο, και μάλιστα μητροπολίτη, τον Διονύσιο, να οργανώνει μία μεγάλη εξέγερση στην Θεσσαλία και την Ήπειρο και από την άλλη έχουμε την ανώτατη εκκλησιαστική εξουσία να καταδικάζει την εξέγερσή του με τον πιο έντονο τρόπο: να τον καθαιρεί, δηλαδή να του απαγορεύει να ασκεί τα ιερατικά του καθήκοντα...)
Οι εχθροί του (ο "απλός" θρησκόληπτος λαός και αυτοί που δεν είχαν κάποιο συμφέρον από τις εξεγέρσεις) τον κορόιδευαν βρίζοντάς τον “Σκυλόσοφο”.
Ο Διονύσιος οργάνωσε την σημαντικότερη εξέγερση του 17ου αιώνα, η οποία όμως προδόθηκε και απέτυχε.
Συνελήφθη (1611) από τους Τούρκους και πέθανε με μαρτυρικό θάνατο.
17ος ΑΙΩΝΑΣ (τέλη): Πόλεμοι Βενετών εναντίον των Οθωμανών
Στα τέλη του 17ου αιώνα οι Βενετοί ξεκίνησαν εκστρατεία εναντίον των Τούρκων και κατέλαβαν την Αθήνα και σχεδόν όλη την Πελοπόννησο.
Κατά την πολιορκία της Αθήνας το 1687 οι Τούρκοι είχαν αποθηκεύσει τα πυρομαχικά τους μέσα στον Παρθενώνα.
Οι Βενετοί, με αρχηγό τον Μοροζίνι, αδιαφορώντας για το μνημείο, προκειμένου να καταλάβουν την πόλη βομβάρδισαν τον Παρθενώνα.
Μία από τις βόμβες έπεσε πάνω στα βαρέλια με το αποθηκευμένο μπαρούτι.
Ο Παρθενώνας ανατινάχτηκε και καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς, και αυτός είναι ο λόγος που σήμερα βρίσκεται σ’ αυτήν την κατάσταση...
Κατά την πολιορκία της Αθήνας το 1687 οι Τούρκοι είχαν αποθηκεύσει τα πυρομαχικά τους μέσα στον Παρθενώνα.
Οι Βενετοί, με αρχηγό τον Μοροζίνι, αδιαφορώντας για το μνημείο, προκειμένου να καταλάβουν την πόλη βομβάρδισαν τον Παρθενώνα.
Μία από τις βόμβες έπεσε πάνω στα βαρέλια με το αποθηκευμένο μπαρούτι.
Ο Παρθενώνας ανατινάχτηκε και καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς, και αυτός είναι ο λόγος που σήμερα βρίσκεται σ’ αυτήν την κατάσταση...
18ος ΑΙΩΝΑΣ (μέσα):
Ορλωφικά (1770)
Οι προσπάθειες για απελευθέρωση συνεχίζονταν. Αυτή την φορά οι Έλληνες εναπόθεσαν τις ελπίδες τους στους Ρώσους.
Η Ρωσία από τα μέσα του 18ου αιώνα βρισκόταν σε πόλεμο με τους Τούρκους, και για να στρέψει την προσοχή τού αντιπάλου της αλλού έσπειρε τις φήμες πως θα βοηθούσε τους Έλληνες αν ξεσηκώνονταν.
Πράγματι, οι αδελφοί Ορλώφ από την Ρωσία, επιχείρησαν να ενισχύσουν τα επαναστατικά κινήματα σε Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα.
Γι' αυτόν τον λόγο κατέβηκαν στην Ελλάδα γύρω στο 1770 και ξεσήκωναν τους Έλληνες σε επανάσταση.
Η Ρωσία από τα μέσα του 18ου αιώνα βρισκόταν σε πόλεμο με τους Τούρκους, και για να στρέψει την προσοχή τού αντιπάλου της αλλού έσπειρε τις φήμες πως θα βοηθούσε τους Έλληνες αν ξεσηκώνονταν.
Πράγματι, οι αδελφοί Ορλώφ από την Ρωσία, επιχείρησαν να ενισχύσουν τα επαναστατικά κινήματα σε Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα.
Γι' αυτόν τον λόγο κατέβηκαν στην Ελλάδα γύρω στο 1770 και ξεσήκωναν τους Έλληνες σε επανάσταση.
Οι Έλληνες και οι άλλοι ορθόδοξοι λαοί ξεσηκώθηκαν σε μία από τις σημαντικότερες εξεγέρσεις που έγιναν σε όλη την Τουρκοκρατία. Η εξέγερση όμως απέτυχε και οι Τούρκοι τιμώρησαν σκληρά τις περιοχές που είχαν ξεσηκωθεί.
Αμέσως μετά την αποχώρηση των Ρώσων, μέλη της οθωμανικής κυβέρνησης πρότειναν την γενική σφαγή των Ελλήνων, αδιακρίτως φύλου κι ηλικίας. Όλοι συμφώνησαν εκτός από τον αρχιναύαρχο Χασάν Τζεζαϊρλή, ο οποίος κατόρθωσε τελικά να επιβάλει την άποψή του με το ακαταμάχητο επιχείρημα «Εάν φονευθώσιν όλοι οι Έλληνες, ποίος θα πληρώνη το χαράτσι;»... (greekworldhistory.blogspot.gr)
Παρ’ όλο που τα Ορλωφικά (έτσι ονομάστηκε αυτή η εξέγερση, από το όνομα των αδελφών Ορλώφ) είχαν άδοξο τέλος, ο ρωσοτουρκικός πόλεμος είχε και ένα καλό αποτέλεσμα για τους Έλληνες: την συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774).
Με αυτήν δόθηκε η δυνατότητα στα ελληνικά καράβια που θα αναρτούσαν στα πανιά τους την ρωσική σημαία να πλέουν ελεύθερα, χωρίς οι Τούρκοι να έχουν δικαίωμα να τα παρενοχλούν.
Το γεγονός αυτό συνέβαλε πολύ στην οικονομική ανάπτυξη των Ελλήνων αφού, με αυτή την ναυτική ελευθερία που απέκτησαν, μπόρεσαν και ανέπτυξαν έναν αξιόλογο εμπορικό στόλο, ο οποίος πολύ εύκολα μετατράπηκε σε μεγάλο μέρος του σε πολεμικό και διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821.
Αμέσως μετά την αποχώρηση των Ρώσων, μέλη της οθωμανικής κυβέρνησης πρότειναν την γενική σφαγή των Ελλήνων, αδιακρίτως φύλου κι ηλικίας. Όλοι συμφώνησαν εκτός από τον αρχιναύαρχο Χασάν Τζεζαϊρλή, ο οποίος κατόρθωσε τελικά να επιβάλει την άποψή του με το ακαταμάχητο επιχείρημα «Εάν φονευθώσιν όλοι οι Έλληνες, ποίος θα πληρώνη το χαράτσι;»... (greekworldhistory.blogspot.gr)
Παρ’ όλο που τα Ορλωφικά (έτσι ονομάστηκε αυτή η εξέγερση, από το όνομα των αδελφών Ορλώφ) είχαν άδοξο τέλος, ο ρωσοτουρκικός πόλεμος είχε και ένα καλό αποτέλεσμα για τους Έλληνες: την συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774).
Με αυτήν δόθηκε η δυνατότητα στα ελληνικά καράβια που θα αναρτούσαν στα πανιά τους την ρωσική σημαία να πλέουν ελεύθερα, χωρίς οι Τούρκοι να έχουν δικαίωμα να τα παρενοχλούν.
Το γεγονός αυτό συνέβαλε πολύ στην οικονομική ανάπτυξη των Ελλήνων αφού, με αυτή την ναυτική ελευθερία που απέκτησαν, μπόρεσαν και ανέπτυξαν έναν αξιόλογο εμπορικό στόλο, ο οποίος πολύ εύκολα μετατράπηκε σε μεγάλο μέρος του σε πολεμικό και διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821.
18ος ΑΙΩΝΑΣ (τέλη): Λάμπρος Κατσώνης (1788)
Ο Λάμπρος Κατσώνης, αξιωματικός του ρωσικού στρατού, έχοντας ως ορμητήριο την Κέα (Τζια), και νομίζοντας πως οι Ρώσοι θα τον βοηθούσαν, κατάφερε με τον μικρό του στρατό να γίνει για λίγα χρόνια ο φόβος και ο τρόμος όχι μόνον των Τούρκων αλλά και των πειρατών.
Όμως, οι Ρώσοι στο μεταξύ είχαν κλείσει ειρήνη με τους Τούρκους, οπότε τον εγκατέλειψαν στην τύχη του.
Το αποτέλεσμα ήταν να αγωνίζεται μόνος του και τελικά να καταστραφεί ο στόλος του από τους Τούρκους στην θαλάσσια περιοχή έξω από την Άνδρο.
«Σαν σ’ αρέσει μπαρμπα-Λάμπρο, ξαναπέρν’ από την Άνδρο» λέει με πικρία ένα παλιό λαϊκό δίστιχο, για να δείξει την πανωλεθρία που έπαθε ο Λάμπρος Κατσώνης και ο στόλος του στα στενά της Άνδρου.
Όμως, οι Ρώσοι στο μεταξύ είχαν κλείσει ειρήνη με τους Τούρκους, οπότε τον εγκατέλειψαν στην τύχη του.
Το αποτέλεσμα ήταν να αγωνίζεται μόνος του και τελικά να καταστραφεί ο στόλος του από τους Τούρκους στην θαλάσσια περιοχή έξω από την Άνδρο.
«Σαν σ’ αρέσει μπαρμπα-Λάμπρο, ξαναπέρν’ από την Άνδρο» λέει με πικρία ένα παλιό λαϊκό δίστιχο, για να δείξει την πανωλεθρία που έπαθε ο Λάμπρος Κατσώνης και ο στόλος του στα στενά της Άνδρου.
Οι υπόδουλοι Έλληνες δεν είχαν συνειδητοποιήσει πως κάθε πρωτοβουλία για απελευθέρωση
έπρεπε να βασιστεί αποκλειστικά στους ίδιους...
Πηγές:
Παλαιό βιβλίο Ιστορίας, Σχολικό βιβλίο Ιστορίας, και:
Κροκόδειλος Κλαδάς
www.mani.org.gr
el.wikipedia.org/wiki
Ναυμαχία της Ναυπάκτου
www.sansimera.gr
www.nafpaktos.gr
el.wikipedia.org/wiki
Διονύσιος ο φιλόσοφος
www.vrellis.gr
Ορλωφικά
greekworldhistory.blogspot.com
el.wikipedia.org/wiki
Λάμπρος Κατσώνης
www.mixanitouxronou.gr
el.wikipedia.org/wiki